ĐỀ KIỂM TRA GIỮA KÌ II NGỮ VĂN 11 CHƯƠNG TRÌNH MỚI - ĐỌC HIỂU TRUYỆN NGẮN BÔNG MAI VÀNG NỞ SỚM

I. ĐỌC HIỂU

Đọc văn bản:

BÔNG MAI VÀNG NỞ SỚM

         Đoàn xe chuyển bánh. Sắp lên cao tốc, Thùy thấy người phụ nữ gần năm mươi có đôi mắt sâu làm hai gò má nhô lên trên khuôn mặt hốc hác, ngồi cạnh cháu bé gần cuối xe, hai tay ôm một chiếc túi vải nhỏ màu nâu, cứ loay hoay, ngó qua ngó lại tìm kiếm cái gì. Thùy bước đến: "Chị cần gì không chị?". Chị không trả lời mà rụt rè hỏi: "Có cái ghế nhỏ kia, chị ngồi được không em?". Đó là chiếc ghế phụ để sát lối đi. "Được chị, nhưng - Thùy nói - chị cứ ngồi ghế của chị cho thoải mái". "À không, ý chị là… ông chồng chị. À, mà thôi em à". Đôi mắt chị đo đỏ, ướt như muốn khóc và đôi tay chị dường như ôm chặt hơn chiếc túi vải màu nâu... Thùy thoáng hiểu ra sự tình: chị đang ôm hũ cốt của chồng, chị muốn nhường chiếc ghế cho chồng. Bất giác, Thùy thấy một luồng lành lạnh chạy dọc sống lưng. Khi sắp xếp được thêm một ghế ở hàng dưới, chị đứng lên, nhẹ nhàng đặt chiếc túi vải xuống chỗ mình đang ngồi, nắm tay Thùy rưng rưng: "Cảm ơn em quá chừng em à. May quá, ổng có chỗ ngồi đàng hoàng rồi".

       Trước khi bước xuống hàng ghế phía dưới, chị vuốt tóc con gái, âu yếm dặn: "Ngồi với ba nghe con". Đôi mắt sáng, đen láy của cháu gái bỗng chùng xuống. Cháu lí nhí "Dạ", mắt đăm đăm nhìn, đặt tay lên chiếc túi vải màu nâu. Đó là hai mẹ con chị Nga và cháu Mai, hai trong số 23 người, kể cả chồng chị Nga, trên chiếc xe số 2. Chiều trời đổ mưa mịt mù, lạnh. Chị kéo chiếc túi xách, lôi chiếc áo khoác cho con gái. Một gói giấy trong chiếc bao nilông chợt rơi ra, những hạt màu nâu nhỏ như hạt tiêu đổ xuống, túa ào trên sàn xe. Chị hoảng hốt ngồi xổm xuống sàn, hai bàn tay khô khốc, sần chai vội lùa, hốt lấy hốt để. Thùy vội bước đến: "Không sao đâu chị, để em phụ". Vừa nhanh tay nhặt, Thùy hỏi: "Hạt gì vậy chị?". "Phân em à, phân để cây mai ra hoa".

      Chị nghèn nghẹn giải thích: "Của ông chồng chị đó, ổng định gởi về để thằng con trai chăm cây chờ Tết, nhưng…". Chồng chị, anh Thế, làm nghề chở hàng bằng chiếc ba gác máy thuê. Nhiều hôm người quen gọi anh đi phụ hồ. Có lần anh làm trên một sân thượng nơi chủ nhà có mấy cây mai rất đẹp. Thấy ông chủ vui tính, anh hỏi cách chăm mai. Chẳng là ở quê anh mới trồng một cây mai nhỏ ngoài sân sau Tết năm ngoái. Ông chủ nhà liền gói cho anh ít phân và quảng cáo: "Rắc mấy hạt này vào gốc rồi tưới nước, Tết nó ra bông chói mắt luôn".

         [...] Nghe cả câu chuyện dài Thùy mới hiểu ra: chị còn "cầu" chén cơm, chiếc áo, thang thuốc cho mẹ già, "cầu" sách vở học hành cho con, "cầu" tấm tôn tấm ván cho căn nhà chống mưa chống bão… Nhưng rồi cũng đến lúc chẳng "cầu" được nữa. Dịch bệnh tràn về. Cách ly. Phong tỏa. Ai ở đâu ở yên đó. Bánh xe chở thuê của anh không quay được vòng nào. Thúng đậu phộng, trứng cút của chị nằm im trong góc xó. Cư dân khu nhà trọ thu mình ngồi trong những căn phòng chật chội, nóng bức, tối tăm đợi những bịch gạo, thùng mì, bó rau, quả trứng từ thiện lúc có lúc không… Bức bách quá, anh chị đã tính đường về quê. Nhưng vẫn không kịp. "Con Covid đã đến", chị nói. Nhà dì Bảy bán chổi dạo bị F0, rồi đến nhà anh Tuấn xe hủ tiếu đẩy, đến nhà bà Hạ cùng "ngành hàng" đậu phộng, trứng cút với chị. Và đến cả nhà chị F0. Cách ly. Bệnh viện Thu Dung. Bệnh viện dã chiến.

       Nửa tháng sau, chị và cháu Mai có kết quả âm tính, được trở về khu nhà trọ. Còn anh Thế chồng chị vốn bị bệnh động kinh, nhiễm nặng, được đưa lên tầng trên, tầng trên nữa để rồi mấy tuần sau chị nhận được điện thoại của bệnh viện hồi sức: anh không còn chống chọi được nữa. Và rồi vào một buổi chiều trời vừa xâm xẩm tối, hũ tro cốt của anh được đưa về khu nhà trọ…

        [...] Thùy là em tôi, con bà dì trong họ. Từ miền Trung về, Thùy đến thăm tôi, kể không ngớt về chuyến xe nghĩa tình với bao nhiêu buồn vui, về chị Nga ôm túi vải màu nâu bên trong có hũ tro cốt của chồng. Khi Thùy nhắc đến chồng chị Nga - anh Thế - chạy xe ba gác, làm thợ hồ, gói phân bón mai anh định gửi về, tôi bàng hoàng. Lẽ nào có sự trùng hợp kỳ lạ vậy sao. Tôi nôn nóng hỏi Thùy: "Anh chị ở Đức Minh phải không em?". Thùy ngạc nhiên: "Dạ, Đức Minh, sao anh biết?", "Vậy là đúng rồi em, gói phân bón là của anh cho đó mà"...

(Theo Hàng Chức Nguyên, Truyện ngắn trên báo Tuổi trẻ, tuoitre.vn, ngày 31/01/2022)

Thực hiện yêu cầu:

Câu 1: Câu chuyện được diễn ra trong hoàn cảnh nào?

Câu 2: Xác định điểm nhìn của truyện ngắn? Việc sử dụng điểm nhìn như vậy có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề của truyện ngắn ?

Câu 3: Chi tiết “chị Nga nhường chỗ cho chồng” thể hiện điều gì về tình cảm của nhân vật?

Câu 4: Nêu khái quát chủ đề của văn bản trên.

Câu 5: Qua câu chuyện, anh/chị có thể rút ra thông điệp nào về tình yêu thương và giá trị của mái ấm gia đình.

II. LÀM VĂN

 Hãy viết bài văn nghị luận bàn về tình người được gợi ra trong truyện ngắn “Bông Mai Vàng Nở Sớm” – Hoàng Chức Nguyên.

GỢI Ý ĐÁP ÁN:

Câu 1: Câu chuyện được diễn ra trong hoàn cảnh nào?

- Câu chuyện diễn ra trong bối cảnh đại dịch COVID-19, khi nhiều gia đình lao động nghèo rơi vào cảnh bế tắc, mất mát. Nhân vật chị Nga và con gái trở về quê sau khi chồng qua đời vì dịch bệnh.

Câu 2: Xác định điểm nhìn của truyện ngắn? Việc sử dụng điểm nhìn như vậy có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề của truyện ngắn?

-  Truyện có sự đan xen hai điểm nhìn. Phần đầu, truyện được kể theo ngôi thứ ba, qua điểm nhìn của nhân vật Thùy. Ở cuối truyện chuyển sang điểm nhìn ngôi thứ nhất, qua nhân vật tôi.

- Tác dụng: Việc sử dụng lồng ghép điểm nhìn này giúp câu chuyện vừa khách quan vừa chân thực và gây xúc động mạnh mẽ cho người đọc khi dần hé lộ số phận của nhân vật. Đồng thời giúp hiểu rõ được vẻ đẹp của nhân vật Thùy.

Câu 3: Chi tiết “chị Nga nhường chỗ cho chồng” thể hiện điều gì về tình cảm của nhân vật?

- Chi tiết này thể hiện tình yêu thương sâu sắc, thủy chung và sự trân trọng của chị Nga dành cho người chồng đã khuất. Chị vẫn xem chồng như đang hiện diện bên cạnh, dành cho anh một chỗ ngồi như một cách gìn giữ kỷ niệm và tình cảm vợ chồng.

Câu 4: Nêu khái quát chủ đề của văn bản trên.

- Truyện ngắn phản ánh nỗi đau mất mát trong đại dịch, đồng thời đề cao tình nghĩa gia đình, sự hy sinh và lòng trắc ẩn giữa con người với nhau.

Câu 5: Qua câu chuyện, anh/chị có thể rút ra thông điệp nào về tình yêu thương và giá trị của mái ấm gia đình?

- Tình yêu thương là chỗ dựa tinh thần quan trọng giúp con người vượt qua mất mát, khó khăn.

- Gia đình là nơi thiêng liêng, dù cái chết có chia lìa nhưng tình cảm vẫn luôn tồn tại.

- Hãy trân trọng những người thân yêu khi còn có thể, bởi cuộc đời là vô thường.