Đề thi cuối học kì II Ngữ Văn 11 (Năm học 2023 - 2024) - Bài thơ Những Ngôi Sao Hình Quang Gánh

MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA CUỐI HỌC KÌ II  (Năm học 2023 - 2024)

MÔN VĂN – LỚP 11

Thời gian làm bài: 90 phút

I. MỤC ĐÍCH ĐỀ KIỂM TRA CUỐI HỌC KÌ II

- Đây là đề thi cuối học kì II nhằm đánh giá năng lực môn Ngữ văn của học sinh lớp 11. Đề thi có thời gian làm bài là 90 phút với cấu trúc hai phần tương ứng với năng lực đọc hiểu và năng lực tạo lập văn bản.

- Đề thi có mục tiêu đánh giá các năng lực đọc và viết được mô tả trong bảng đặc tả đính kèm. Từ đó xác định căn cứ xếp loại học lực và cung cấp thông tin phản hồi về quá trình dạy học học kì II lớp 11 để có biện pháp điều chỉnh thích đáng.

II. GIỚI HẠN NỘI DUNG KIỂM TRA: Phần đọc hiểu văn bản, Tạo lập văn bản ở học kì II, Ngữ văn 11.

III. HÌNH THỨC ĐỀ KIỂM TRA

- Tự luận 100%

- Thời gian: 90 phút (không kể thời gian phát đề)

- Không sử dụng tài liệu

IV. THIẾT LẬP MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA

MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA CUỐI HỌC KÌ II

MÔN NGỮ VĂN LỚP 11 - THỜI GIAN LÀM BÀI: 90 PHÚT

TT

Kĩ năng

Nội dung/đơn vị kiến thức

Mức độ nhận thức

Tổng

% điểm

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

TNKQ

TL

TNKQ

TL

TNKQ

TL

TNKQ

TL

1

 

 

Đọc hiểu

 

 

Đọc hiểu văn bản thơ

0

2 câu/

1,5 điểm

0

2

câu/ 3,0 điểm

0

1 câu/ 1,5 điểm

0

 

60

2

Viết

 

Viết một văn bản nghị luận về một tác phẩm văn học (bài thơ)

0

1*/

1,0 điểm

0

 

1*/ 1,5 điểm

0

1*/ 1,0 điểm

0

1*/ 0,5 điểm

40

Tổng

0

2.5

0

4,5

0

2,5

0

0,5

100

Tỉ lệ %

25.0%

45.0%

25.0%

5.0%

Tỉ lệ chung

70%

30%

· Ghi chú: Phần viết có 01 câu bao hàm cả 4 cấp độ. Các cấp độ được thể hiện trong Hướng dẫn chấm.

BẢNG ĐẶC TẢ ĐỀ KIỂM TRA CUỐI HỌC KÌ II

MÔN: NGỮ VĂN LỚP 11 - THỜI GIAN LÀM BÀI: 90 PHÚT

TT

Chương/

Chủ đề

Nội dung/Đơn vị kiến thức

Mức độ đánh giá(1)

Số câu hỏi theo mức độ nhận thức

Nhận biết

Thông hiểu

 

Vận dụng

Vận dụng cao

1

 

Đọc hiểu

Đọc hiểu văn bản thơ  

Nhận biết:

Nhận biết:

- Nhận biết được chi tiết tiêu biểu, đề tài, nhân vật trữ tình trong bài thơ.

- Nhận biết được cấu tứ, vần, nhịp, những dấu hiệu thể loại của bài thơ.

- Nhận biết được yếu tố tượng trưng trong bài thơ.

- Nhận biết được những biểu hiện của tình cảm, cảm xúc trong bài thơ.

- Nhận biết đặc điểm của ngôn từ nghệ thuật trong thơ.

 

 

2TL

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Thông hiểu:

-- Hiểu và lí giải được ý nghĩa giá trị thẩm mĩ của ngôn từ, cấu tứ, hình thức bài thơ.

- Phân tích, lí giải được vai trò của yếu tố tượng trưng trong bài thơ.

- Xác định được chủ đề, tư tưởng, thông điệp của bài thơ.

- Lí giải được tình cảm, cảm xúc, cảm hứng chủ đạo của người viết thể hiện qua bài thơ.

- Phát hiện và lí giải được các giá trị văn hóa, triết lí nhân sinh của bài thơ.

- Phân tích được tính đa nghĩa của ngôn từ trong bài thơ.

 

 

 

 

 

 

 

2TL

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Vận dụng:

-  Nêu được ý nghĩa hay tác động của bài thơ đối với quan niệm, cách nhìn của cá nhân về những vấn đề văn học hoặc cuộc sống.

- Thể hiện thái độ đồng tình hoặc không đồng tình với các vấn đề đặt ra từ bài thơ.

 

 

 

1TL

 

2

Viết

Viết một văn bản nghị luận về một tác phẩm văn học (bài thơ)

Nhận biết:

- Giới thiệu được đầy đủ thông tin chính về tên tác phẩm, tác giả, thể loại,… của tác phẩm.

- Trình bày được những nội dung khái quát của tác phẩm văn học theo yêu cầu đề

 

Thông hiểu:

- Triển khai vấn đề nghị luận thành những luận điểm phù hợp. Phân tích được những đặc sắc về nội dung, hình thức nghệ thuật và chủ đề của tác phẩm.

- Kết hợp được lí lẽ và dẫn chứng, phân tích dẫn chứng để tạo tính chặt chẽ, logic , vừa khái quát vừa cụ thể về nội dung và hình thức của từng luận điểm.

- Đánh giá khái quát theo yêu cầu đề về nội dung và nghệ thuật gắn với đặc trưng phong cách tác giả phù hợp với từng thể loại.

- Đảm bảo cấu trúc của một văn bản nghị luận; đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

Vận dụng:

- Nêu được những bài học rút ra từ đoạn trích/tác phẩm.

- Thể hiện được sự đồng tình / không đồng tình với thông điệp của tác giả (thể hiện trong đoạn trích/tác phẩm).

Vận dụng cao:

- Sử dụng kết hợp các phương thức miêu tả, biểu cảm, tự sự,…để tăng sức thuyết phục cho bài viết.

- Vận dụng hiệu quả những kiến thức Tiếng Việt lớp 11 để tăng tính thuyết phục, sức hấp dẫn cho bài viết.

1*

 

 

 

 

 

 

1*

 

 

 

 

 

 

1*

 

 

 

 

 

 

1*

1TL

 

 

 

 

 

 

Tổng

 

3*

3*

2*

1*

Tỉ lệ %

 

25

45

25

5

Tỉ lệ chung

 

70

30

· Ghi chú:

* Phần viết có 01 câu bao hàm cả 4 cấp độ. Các cấp độ được thể hiện trong Hướng dẫn chấm.

ĐỀ BÀI

I. ĐỌC HIỂU (6 ĐIỂM)

Đọc ngữ liệu sau:

NHỮNG NGÔI SAO HÌNH QUANG GÁNH

Họ gánh về cho tôi mùa ổi mùa xoài mùa mận

Mùa sen mùa cốm trên vai

Cả nắng ban mai cả hoàng hôn tím

Ngày đi rưng rưng đôi dép lê

 

[...] Họ gánh về cổng tôi bao mùa trinh nguyên, những mùa

tôi sẽ quên nếu thiếu họ

Hương nhãn Hưng Yên vừa vào mùa, sen Tây Hồ vừa nở,

cốm làng Vòng vừa trăn trở những hạt xanh

Họ gánh tặng tôi ngọn gió mát lành đồng quê

Nơi mẹ và con và chồng họ đứng chờ

Nơi những cơn mơ
Vùng vằng khát

 

Tôi văng vẳng nghe họ hát
“Khó thời đòn gánh đè vai
Lần hồi nuôi mẹ mặc ai chê cười [1]”

 

Những ngôi sao của tôi

Gánh trên vai mình hẩm hiu số phận

Vô danh giữa đời thường

Dẫu đôi lúc đặt vào mắt tôi bao tia nhìn mang hình dấu hỏi.

    (Trích Những ngôi sao hình quang gánh, Nguyễn Phan Quế Mai, NXB Hội nhà văn, 2011, tr.18)

Chú thích: Nguyễn Phan Quế Mai (1973), quê Ninh Bình. Các sáng tác của Nguyễn Phan Quế Mai đóng vai trò là cầu nối văn chương Việt Nam và thế giới, tiếng nói cho hòa bình, bình đẳng.

- Bài thơ Những ngôi sao hình quang gánh đạt giải nhất cuộc thi viết về Hà Nội.

[1]  Ca dao

Trả lời các câu hỏi:

Câu 1 (0,5 điểm): Xác định chủ thể trữ trình của văn bản.

Câu 2 (1,0 điểm): Hình ảnh “những ngôi sao” ở khổ thơ cuối để chỉ ai? Nêu cảm hứng chủ đạo của văn bản trên.

Câu 3 (1,5 điểm): Chỉ ra và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ trong khổ thơ sau:

Họ gánh về cổng tôi bao mùa trinh nguyên, những mùa

tôi sẽ quên nếu thiếu họ

Hương nhãn Hưng Yên vừa vào mùa, sen Tây Hồ vừa nở,

cốm làng Vòng vừa trăn trở những hạt xanh

Câu 4 (1,5 điểm): Nhận xét về cấu tứ của bài thơ (thể hiện qua cách triển khai mạch cảm xúc và tổ chức hình tượng trong bài thơ).

Câu 5 (1,5 điểm): Từ nội dung văn bản, em có suy nghĩ gì về ý nghĩa của sự cảm thông, thấu hiểu trong cuộc sống? (Trả lời khoảng 5 - 7 dòng)

II. LÀM VĂN (4 ĐIỂM)

Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một số nét đặc sắc về giá trị nội dung và hình thức nghệ thuật trong bài thơ Những ngôi sao hình quang gánh của Nguyễn Phan Quế Mai.

---HẾT---

Thí sinh không sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.

Họ và tên thí sinh:  ............................................................................. Số báo danh:  ....................……

Chữ ký của cán bộ coi thi: ...........................................................................................................................

 

HƯỚNG DẪN CHẤM NGỮ VĂN 11 – CUỐI HỌC KÌ II NĂM HỌC 2023 – 2024

 

Phần/

Câu

Nội dung

Điểm

I

ĐỌC HIỂU

6,0

1

- Chủ thể trữ tình trực tiếp qua đại từ nhân xưng “Tôi”

0,5

2

- Hình ảnh “những ngôi sao” ở khổ thơ cuối: chỉ những người bán hàng rong.

- Cảm hứng chủ đạo: Sự đồng cảm, biết ơn của tác giả đối với thân phận của những người gánh hàng rong.

- Lưu ý: Mỗi vế 0,5 điểm

1,0

 

3

 

 

- Biện pháp tu từ liệt kê: Hương nhãn Hưng Yên, sen Tây Hồ, cốm làng Vòng. Tác dụng: Diễn tả đầy đủ/ tạo nên sự phong phú, đa dạng về những thức quà mang hương vị quê hương trên đôi quang gánh. Tạo ấn tượng mạnh về hình ảnh và cảm xúc cho người đọc.

- Điệp từ “họ”: Nhấn mạnh sự trân trọng, biết ơn của tác giả dành cho những người gánh hàng rong. Tạo sự liên kết hài hòa, nhịp nhàng.

Lưu ý: gọi tên (0,25), chỉ ra (0,25), tác dụng nội dung (0,75), tác dụng hình thức (0,25)

1,5

4

- Cách triển khai mạch cảm xúc: Từ sự biết ơn, trân trọng những thức quà trên đôi quang gánh đến sự đồng cảm, thấu hiểu, suy tư, trăn trở về cuộc sống mưu sinh vất vả của những người gánh hàng rong.

- Cách tổ chức hình tượng trong bài thơ: Đi từ hình tượng đôi quang gánh với những thức quà bình dị, mang hương vị quê hương “ổi, xoài, mận, cốm, nắng ban mai, hoàng hôn tím, nhãn Hưng Yên, sen Tây Hồ, đồng quê...” đến hình tượng “những ngôi sao” - biểu tưởng cho cái đẹp của những số phận vô danh.

Lưu ý: Chấp nhận những cách diễn đạt hợp lý khác. Mỗi ý 0,75 điểm

1,5

5

- Học sinh bày tỏ được quan điểm của cá nhân về ý nghĩa của lòng đồng cảm, thấu hiểu trong cuộc sống.

- Gợi ý: Sự đồng cảm, thấu hiểu có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong đời sống.

+ Khi biết đồng cảm, thấu hiểu ta sẽ biết đặt mình vào vị trí, hoàn cảnh của người khác từ đó giúp con người biết yêu thương và sống trách nhiệm với cộng đồng.

+ Giúp những người có hoàn cảnh khó khăn có thêm sức mạnh, niềm tin trong cuộc sống.

+ Tạo nên sự gắn kết giữa người và người, giúp xã hội ngày càng tốt đẹp, nhân văn hơn.

Lưu ý: Chấp nhận những cách diễn đạt khác. Học sinh trả lời được 3 ý nghĩa trở lên cho trọn vẹn điểm.

1,5

II

LÀM VĂN

4,0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một số nét đặc sắc về giá trị nội dung và hình thức nghệ thuật trong bài thơ Những ngôi sao hình quang gánh của Nguyễn Phan Quế Mai.

4,0

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức bài văn

0,25

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

+ Đặc sắc về nội dung và hình thức nghệ thuật trong bài thơ

0,25

c. Triển khai vấn đề nghị luận:

Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận (tên tác phẩm, tác giả, khái quát nội dung, ý nghĩa của tác phẩm hoặc nêu định hướng của bài viết)

Thân bài

 Phân tích, đánh giá đặc sắc về nội dung của bài thơ:

- Thân phận, vẻ đẹp của những người gánh hàng rong:

+ Lam lũ, vất vả, thiếu thốn, mang gánh nặng gia đình

+ Tần tảo, giàu đức hi sinh

- Giá trị của những món hàng trên đôi quang gánh:

+ Là món quà bình dị của quê hương, tinh hoa đất Bắc

+ Khơi gợi lại kí ức tuổi thơ, mùi vị của quê nhà.

- Cảm xúc, tình cảm của chủ thể trữ tình:

+ Đồng cảm, thấu hiểu.

+ Trăn trở, suy tư trước số phận hẩm hiu, vô danh giữa đời thường.

+ Trân trọng, biết ơn, xem những người gánh hàng rong là những ngôi sao trên bầu trời.

- Thông điệp của tác phẩm: Trân trọng, biết ơn những con người vô danh, cống hiến thầm lặng.

Phân tích, đánh giá một số nét đặc sắc về nghệ thuật:

- Nhan đề: một hình ảnh thơ giàu sức gợi.

- Thể thơ: Tự do, câu thơ viết theo lối ngắt dòng giúp tác giả dễ dàng bộc lộ cảm xúc, tình cảm.

- Ngôn ngữ: bình dị, gần gũi, sử dụng nhiều biện pháp tu từ: liệt kê, điệp từ, so sánh, đảo ngữ, lấy chất liệu từ văn học dân gian (ca dao)...

- Hình ảnh thơ bình dị, mang hương sắc quê nhà.

- Hình tượng Những ngôi sao thể hiện rõ được chủ đề, tư tưởng của tác phẩm.

- Giọng thơ nhẹ nhàng, sâu lắng, nhịp thơ ngắt quãng sáng tạo, cấu tứ bài thơ độc đáo.

Kết bài:

Khẳng định giá trị của tác phẩm hoặc nêu ý nghĩa của tác phẩm đối với bản thân người đọc.  

- Lưu ý: Học sinh có thể hoán đổi vị trí của hai luận điểm hoặc lồng ghép 2 luận điểm.

 

0,25

 

 

 

 

1,25

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1,25

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

0,25

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt

0,25

e. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ.  

0,25

 

 

 

Nhận xét từ người dùng

Chatbot Icon
Trợ Lý Văn Học ×
SALE - 70% Shopee