BÀI 1: PRÔ-MÊ-TÊ VÀ LOÀI NGƯỜI - CHÂN TRỜI SÁNG TẠO

* Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 15 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Bạn đã từng đọc hay nghe kể về thần thoại Hy Lạp và câu chuyện Prô-mê-tê và loài người chưa? Hãy chia sẻ với các bạn cùng lớp những điều bạn đã biết. Nếu chưa biết, bạn hãy thử đoán truyện Prô-mê-tê và loài người sẽ nói về vấn đề gì?

Trả lời:

- Em đã từng đọc và nghe kể về thần thoại Hy Lạp và câu chuyện Prô-mê-tê và loài người chưa

- Thần thoại Hy Lạp là tập hợp những huyền thoại và truyền thuyết của người Hy Lạp cổ đại liên quan đến các vị thần, các anh hùng, bản chất của thế giới, và nguồn gốc cũng như ý nghĩa của các tín ngưỡng, các nghi lễ tôn giáo của họ. 

- Truyện Prô-mê-tê và loài người sẽ nói về vấn đề quan hệ, sự giúp đỡ của Prô-mê-tê với loại người.

* Đọc văn bản

1. Dự đoán: Theo bạn, thần Prô-mê-tê sẽ ban cho con người “vũ khí” gì?

Trả lời:

- Prô-mê-tê sẽ ban cho con người một thứ có thể giúp con người sinh sống trên Thế gian.

- Đó là thứ vũ khí nguy hiểm và hữu ích để con người chiến thắng muôn loài.

- Thứ vũ khí giúp con người tồn tại trên Thế gian.

2. Tưởng tượng: Qua những việc thần Prô-mê-tê đã làm, bạn hình dung thế nào về nhân vật này?

Trả lời:

- Qua những việc Prô-mê-tê là một vị thần vô cùng thông minh và tốt bụng với con người.

- Đây là một vị thần vô cùng tài năng và lo nghĩ cho muôn loài, công bằng.

3. Suy luận:

“Và từ đó dẫu mong manh và bấy yếu

Giống loài người đã có ngọn lửa của Prô-mê-tê

Ngọn lửa thiêng dạy cho họ biết bao nghề.”

Đây là lời của ai? Lời này có ý nghĩa gì?

Trả lời :

- Đây có thể là lời của tác giả nhằm để tôn vinh công lao của Prô-mê-tê, chỉ ra sức mạnh của ngọn lửa thiêng trong cuộc sống của người lao động.

- Bên cạnh đó lời thơ cũng chỉ ra đặc tính của con người mỏng manh, bầy yếu nhưng nhờ có ngọn lửa họ sẽ sống, sáng tạo.

* Sau khi đọc

Câu 1: Em từng hình dung như thế nào về một vị thần? Nhân vật Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê trong Prô-mê-tê và loài người có làm hình dung của em thay đổi không? Vì sao?

- Sự hình dung về một vị thần:

+ Xuất hiện trước con người

+ Một người có hình dáng khác thường

+ Thần là những người có sức mạnh, quyền năng đặc biệt, có thể tạo ra muôn loài.

-> Mang một vẻ đẹp hoàn hảo.

- Nhân vật Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê trong Prô-mê-tê và loài người làm cho hình dung đó của em thay đổi. Vì:

+ Việc miêu tả Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê cho thấy các vị thần đều có những tài năng, phép thuật mà con người không có, nhưng thế giới thần linh cũng như thế giới loài người, có thần tài giỏi, nhìn xa trông rộng nhưng cũng có những vị thần đãng trí, lơ đễnh.

Câu 2: Tóm tắt quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài của hai vị thần. Từ đó, nhận xét về cách xây dựng cốt truyện và nhân vật trong Prô-mê-tê và loài người.

- Tóm tắt quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài

+ Mặt đất còn vắng vẻ, buồn -> hai thần xin tạo nên các giống loài -> Ê-pi-mê-tê tranh việc làm trước -> mọi giống loài được tạo ra hoàn hảo nhưng do tính đãng trí của Ê-pi-mê-tê mà loài người chưa có vũ khí gì để tự vệ -> Prô-mê-tê tái tạo cho con người đứng thẳng, có dáng hình thanh tao. Prô-mê-tê  còn lấy lửa ban cho loài người. Từ đó con người thoát khỏi cuộc sống tối tăm, lạnh giá, tạo dựng cuộc sống của mình ngày càng văn minh hơn.

- Nhận xét về cách xây dựng cốt truyện

+ Cốt truyện đơn giản, xoay quanh việc các vị thần tạo ra muôn loài và loài người như nhiều truyện thần thoại khác.

- Cách xây dựng nhân vật:

+ Các vị thần sáng tạo ra loài người và thế giới muôn loài. Tuy nhiên các vị thần cũng có khuyết điểm.

Câu 3: Nêu nội dung bao quát của truyện Prô-mê-tê và loài người. Thông điệp mà người xưa muốn gửi gắm qua câu chuyện này là gì?

- Nêu nội dung bao quát: Nói về việc các vị thần sáng tạo ra loài người và thế giới muôn loài.

- Thông điệp: Khát vọng lí giải nguồn gốc của con người: con người là loài vật được thần linh ưu ái, ban cho thân hình đẹp đẽ thanh tao và có một món quà đặc biệt hơn tất cả loài vật khác: ngọn lửa.

Câu 4: Truyện Prô - mê - tê và loài người giúp bạn hiểu thêm gì về nhận thức và cách lí giải nguồn gốc con người và thế giới muôn loài của người Hy Lạp xưa?

- Cách nhận thức, lí giải của người Hy Lạp xưa:

+ Người Hy Lạp xưa quan niệm thế giới loài người và vạn vật là do thần linh sáng tạo ra.

+ Dựa trên trí tưởng tượng

Câu 5: Những dấu hiệu nào giúp em nhận ra Prô-mê-tê và loài người là một truyện thần thoại?

- Không gian: “Mặt đất mênh mông…song vẫn còn hết sức vắng vẻ” =>  Không gian vũ trụ đang trong quá trình tạo lập, không xác định nơi chốn cụ thể.

-Thời gian: “Thuở ấy thế gian chỉ mới có các vị thần” => Thời gian cổ sơ, không xác định, mang tính vĩnh hằng

- Nhân vật: Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê là hai vị thần có tài năng đặc biệt: tạo ra và ban đặc ân cho muôn loài, con người.

- Cốt truyện: Cốt truyện đơn giản, xoay quanh việc các vị thần tạo ra muôn loài và loài người

Câu 6: Chỉ ra sự tương đồng và khác biệt giữa hai truyện Thần Trụ Trời và Prô - mê - tê và loài người .  

Giống:

- Thuộc thể loại truyện thần thoại

- Dựa trên trí tưởng tượng, hư cấu

- Không gian đang trong quá trình tạo lập, thời gian mang tính cổ sơ, không xác định

- Nhân vật đều là các vị thần

Khác:

- Thần Trụ trời: Thể hiện nhận thức, lí giải về quá trình tạo lập trời và đất.

- Prô – mê – tê và loài người: Thể hiện nhận thức, lí giải về quá trình tạo nên muôn loài