Đọc văn bản:

NHỮNG CÁNH ĐỒNG MÙA THU 

Những cánh đồng mùa thu

Con chim chào mào ăn rồi nhả hạt

Những bông lúa cầu vồng vươn ngút mắt

Lo âu bàn tay đợi hạt vuông tròn

Những cánh đồng vàng hơn mỗi hoàng hôn

Màu no ấm hòa trong màu trời đất

Phù sa đỏ sông nước ngọt lòng như mật

Thì thầm khua bến nước, chiếc thuyền xuôi

Những cánh đồng cô đơn ngủ lịm giữa tháng mười

Khi hạt lúa bồi hồi phơi mình trên sân gạch

Gió đi qua vùng nắng xối đập vào chân bức vách

Kể về tháng ngày xa cùng những nỗi nhọc nhằn

Bề bộn mây trời bầm lên màu trở trăn

Nói giản dị lời yêu mặt đất

Ôi tháng mười lo toan và tất bật

Cứ đến rồi đi, góa bụa những cánh đồng.

(Tập thơ Chỉ em và chiếc bình pha lê biết, Bình Nguyên Trang, NXB Hội Nhà văn, 2003, tr.30-31)

* Chú thích:

1. Tác giả Bình Nguyên Trang tên thật là Vũ Thị Quỳnh Trang, sinh ngày 17/5/1977, quê ở huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định. Chị tốt nghiệp Học viện Báo chí và Tuyên truyền Hà Nội, hiện đang làm việc tại chuyên đề Văn nghệ công an của báo Công an nhân dân. Chị là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam vào năm 2013.
2. Thơ Bình Nguyên Trang ý vị, đậm chất nữ tính, giàu nội tâm, đôi khi man mác nỗi u hoài xa vắng. Chị khá nhạy cảm và tinh tế với những cung bậc cảm xúc sâu sắc mà không buồn đau vô vọng; sống chân thành, viết chân thành. Thơ như chính con người chị, tinh khôi mà da diết nỗi đời, nỗi người.

Thực hiện các yêu cầu sau:

Câu 1. Xác định nhân vật trữ tình trong bài thơ.

Câu 2. Từng thời điểm của cánh đồng mùa thu hiện lên như thế nào trong cảm nhận của nhân vật trữ tình?

Câu 3. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ nhân hóa được sử dụng trong những dòng thơ sau:

Những cánh đồng cô đơn ngủ lịm giữa tháng mười

Khi hạt lúa bồi hồi phơi mình trên sân gạch

Câu 4. Anh/Chị hiểu như thế nào về ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh những cánh đồng mùa thu và hình ảnh tháng mười cứ đến rồi đi trong bài thơ?

Câu 5. Anh/Chị rút ra những bài học ý nghĩa nào từ đoạn thơ sau?

Những cánh đồng mùa thu

Con chim chào mào ăn rồi nhả hạt

Những bông lúa cầu vồng vươn ngút mắt

Lo âu bàn tay đợi hạt vuông tròn

Gợi ý:

Câu 1: Nhân vật trữ tình trong bài thơ: Chủ thể ẩn, có thể là tác giả Bình Nguyên Trang.

Câu 2: Từng thời điểm của cánh đồng mùa thu hiện lên trong cảm nhận của nhân vật trữ tình:

- Khi cánh đồng mùa thu trổ bông: những bông lúa có hình dáng như cầu vồng, vươn lên đầy sức sống.

- Khi cánh đồng lúa chín: cả cánh đồng ngập tràn sắc vàng, ánh ngời một màu no ấm.

- Khi cánh đồng lúa vào thời điểm thu hoạch: cánh đồng chìm trong giấc ngủ cô đơn khi hạt lúa theo bàn tay người lao động về nhà; thấm thía những nhọc nhằn, lam lũ của người gieo hạt.

Câu 3:

- Biện pháp tu từ nhân hóa: cánh đồng cô đơn, ngủ lịm; hạt lúa bồi hồi, phơi mình.

- Tác dụng:

+ Khắc họa sinh động trạng thái, vẻ đẹp của cánh đồng, hạt lúa, của thiên nhiên trong mùa thu. Cánh đồng, hạt lúa có hành động, tâm trạng, cảm xúc giống như con người trong mùa thu hoạch.

+ Thể hiện tâm trạng bâng khuâng, bồi hồi, xúc động của nhân vật trữ tình trước hình ảnh cánh đồng cô đơn, bị bỏ quên giữa tháng mười; trước hình ảnh hạt thóc vàng phơi mình trên sân trong mùa thu hoạch; cùng nỗi nhọc nhằn, vất vả của những người nông dân.

+ Giúp câu thơ, đoạn thơ trở nên sinh động, giàu hình ảnh, giàu giá trị biểu cảm.

Câu 4:

Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh những cánh đồng mùa thu và tháng mười cứ đến rồi đi trong bài thơ:

- Những cánh đồng mùa thu (mùa thu hoạch): biểu tượng cho bức tranh thiên nhiên, cuộc sống sinh động; cho thành quả ngọt ngào sau những tháng ngày vất vả, gian lao...

- Tháng mười cứ đến rồi đi: biểu tượng cho sự chảy trôi miên viễn của thời gian; cho quy luật bất biến của tạo vật và cuộc sống con người...

Câu 5: Những bài học ý nghĩa từ đoạn thơ:

- Bài học rút ra từ câu thơ Con chim chào mào ăn rồi nhả hạt: Mỗi người cần có lòng biết ơn, trân trọng công sức lao động của người khác...

- Bài học rút ra từ câu thơ Những bông lúa cầu vồng vươn ngút mắt: Mỗi người cần có ý chí, nghị lực; tinh thần lạc quan để vươn lên, hướng tới ánh sáng của những điều tốt đẹp…

- Bài học rút ra từ câu thơ Lo âu bàn tay đợi hạt vuông tròn: Mỗi người cần có lòng kiên trì, nhẫn nại vượt qua mọi gian nan, vất vả; hi vọng vào những thành quả tốt đẹp phía trước…