Đọc đoạn trích:

Tóm tắt bối cảnh: Tuổi thơ của nhân vật xưng tôi lớn lên ở bến đò Cốc. Ám ảnh nhất với chú bé là truyền thuyết về con trâu đen:“phi trên mặt nước như phi trên cạn”, “nước dãi của nó tựa như trứng cá”, “ai may mắn hớp được bọt ấy sẽ có sức lực phi thường, bơi lặn dưới nước giỏi như tôm cá”. Với hi vọng được nhìn thấy con trâu đen, chú bé thường năn nỉ được đi cùng với những người đánh cá đêm nhưng phần lớn đều bị từ chối hoặc bị đuổi xuống giữa chừng.

Cũng có một lần tôi theo trọn vẹn buổi đánh cá đêm. Lúc ấy tôi ngồi thuyền của trùm Thịnh. Lão già chột mắt này rất nổi tiếng vì những câu chuyện rùng rợn trong cuộc đời mình. […]

Tôi hỏi trùm Thịnh:

– Bác ơi, thế chuyện trâu đen có thực hay không?

Trùm Thịnh bật cười, lão ngả người ra sau lái, tia sáng từ trong hốc con mắt lành nhay nháy:

– Tao đã đánh cá trên khúc sông này sáu chục năm trời. Tao thuộc từng lạch một… Chuyện con trâu đen chỉ là chuyện đồn nhảm nhí… Mày hãy tin tao, ở bến Cốc này thì chuyện giết người ăn cướp có thực, ngoại tình có thực, cờ bạc có thực, còn chuyện trâu đen là giả.

Tôi lén một tiếng thở dài. Con thuyền bồng bềnh trôi xuôi.

Lược 1 đoạn: Trùm Thịnh và những người đánh cá phát hiện ra luồng cá. Một cuộc giành giật diễn ra. Chú bé bị hất rơi xuống nước, chân cứng đờ. Chú hoảng sợ vì những người đánh cá có lệ không cứu những ai chết đuối…Chú ngất lịm đi và chìm xuống.

***

Khi tôi tỉnh dậy, tôi thấy mình nằm trên con đò ngang. Ngồi bên cạnh tôi là một phụ nữ khăn trùm kín mặt. Đôi mắt to đen nhìn tôi mừng rỡ. […]

– Chị cứu em à? - Tôi hỏi.

– Ừ… chị nghe thấy em kêu cứu

– Bọn đánh cá đêm ác lắm chị ạ - Tôi buồn rầu nói - Họ nghe thấy em kêu cứu mà cứ lờ đi….

– Đừng trách họ thế - Người phụ nữ an ủi tôi, giọng nói ngân nga như hát - có ai yêu thương họ đâu… Họ đói mà ngu muội lắm…(*)

Tôi ngạc nhiên nghe lời chị, chưa ai đi nói với tôi những điều như thế. […]

Thế là từ đấy tôi quen chị Thắm. Chị Thắm nhà trong bến Cốc. Nhà chị nghèo lắm. Suốt ngày ở trên con đò ngang, một tấm khăn vuông đen trùm kín mặt.

Có lần tôi hỏi chị Thắm về chuyện trâu đen. Chị bảo:

– Trâu đen có thực! Nó ở dưới nước. Khi nó lên bờ là nó mang cho người ta sức mạnh… Nhưng nhìn thấy nó, được nó ban điều kỳ diệu phải là người tốt.

Tôi tin lời chị. Lòng tôi vẫn hằng ấp ủ trông thấy điều kỳ diệu ấy.

***

Mùa hè năm ấy nhà tôi chuyển về thành phố. Thế là tôi xa bến Cốc, xa chị Thắm. Khi tôi ra đi, chị Thắm gọi tôi xuống đò cho ăn cháo cá… Tôi cũng không ngờ đó là bát cháo cá mòi cuối cùng tôi ăn trong thời trai trẻ. Một cuộc sống mới mở oà trước mặt tôi. Thành phố cũng bán cá mòi nhưng là thứ cá đã được ướp khô, rút ruột.

Tôi cũng chẳng biết tôi hoà cùng với nhịp sống thành phố từ khi nào nữa. Tôi lớn dần lên, hăm hở đuổi theo bao điều phù du. Kỷ niệm về mùa cá mòi và chuyện trâu đen trong thời thơ ấu của tôi phai nhạt dần đi.

Năm ngoái, bỗng nhiên tôi có dịp trở về bến Cốc. Bây giờ tôi đã trưởng thành. Tôi làm công

chức ở Sở, lấy vợ, đẻ một đàn con đông đúc. Cuộc sống trưởng giả no đủ bao bọc lấy tôi. Có lẽ tôi cũng chẳng có gì phàn nàn cuộc sống. Ước mơ tuổi trẻ nhường chỗ cho bao nhu cầu thiết thực.

Bến Cốc vẫn hệt như xưa. Cá mòi phơi trắng trên bờ. Bến đò rất ít những người qua lại. Cây gạo vẫn đứng cô đơn chốn cũ, màu hoa rực đỏ xao xuyến bồn chồn. Tôi bước xuống đò mà lòng bồi hồi khôn tả.

Trên đò, một bà cụ già đang ngồi tư lự. Tôi bước lại gần khẽ hỏi:

– Cụ ơi, chị Thắm lái đò còn ở đây không?

– Thắm ư?- Bà cụ thoáng nỗi ngạc nhiên. Tôi đứng lặng người khi nhận ra con đò cũ. Kỷ niệm ấu thơ bỗng vụt hiện về.

– Ông quen nhà Thắm ư ông? – Bà cụ hỏi tôi, giọng nói nghẹn ngào - Bao nhiêu năm nay chẳng hề có ai hỏi thăm nhà Thắm… Nhà Thắm chết đuối hai chục năm rồi!

Tôi oà lên khóc nức nở. Xung quanh sông nước nhoà đi. Bà cụ lái đò vẫn đang rầu rầu kể lể:

– Khốn nạn! nhà Thắm cứu được không biết bao người ở khúc sông này…Thế mà cuối cùng

nó lại chết đuối mà không ai cứu…

Bên sông lại vẳng tiếng hát thuở nào tê tái:

“Chảy đi sông ơi

Băn khoăn làm gì?

Rồi sông đãi hết

Anh hùng còn chi?…”

Tôi muốn gào lên chua xót. Tôi bỗng nhiên thâý cuộc sống hiện giờ của tôi vô nghĩa xiết bao. Con trâu đen, con trâu đen trong thời thơ ấu của tôi nay ở đâu rồi?

Bên sông có tiếng gọi đến là ráo riết:

– Đò ơi….ơi đò! Đò ơi! Ơi đò!

(Nguồn: Chảy đi sông ơi (1985), Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp, Nxb Văn học & nhà sách Đông A, xuất bản lần thứ hai, 2021, tr.65 – 74)

Câu 2: Viết đoạn văn (200 chữ) phân tích diễn biến tâm lí nhân vật Tôi khi trở lại bến Cốc trong đoạn trích ở phần đọc hiểu.

             Từ việc khắc họa những thay đổi trong thế giới nội tâm của nhân vật “tôi” trong truyện ngắn Chảy đi sông ơi, Nguyễn Huy Thiệp đã mang đến một góc nhìn về sự lương thiện trong cuộc sống. Thoạt đầu trong kí ức tuổi thơ của nhân vật tôi là một niềm tin mãnh liệt và khát khao tìm kiếm sự thật về truyền thuyết về con trâu đen. Sau khi gặp chị Thắm, người đã cứu nhân vật tôi khỏi chết đuối, nhân vật tôi càng ấp ủ trông thấy điều diệu kì ấy. Nhưng rồi, cái niềm tin ấy bị phai nhạt đi bởi cuộc sống hiện tại no đủ, trưởng giả khi nhân vật tôi trưởng thành. Những ước mơ tuổi trẻ bị nhường chỗ cho những nhu cầu thiết thực trong cuộc sống. Và đặc biệt, sự thay đổi tâm lý được thể hiện rõ nhất khi nhân vật tôi trở lại Bến Cốc. Trước cảnh vật ở Bến Cốc, nhân vật tôi bồi hồi, xúc động, bao kí ức tuổi thơ ùa về. Hình ảnh món cá mòi và chị Thắm cứ vang vọng mãi, thôi thúc nhân vật tôi tìm kiếm chị. Nhưng rồi, một sự thật nghiệt ngã, chị Thắm đã mất 20 năm trước. Nhân vật tôi đau đớn, thất vọng trước sự ra đi của chị, niềm tin về lòng tốt, về truyền thuyết con trâu đen bị đổ vỡ. Tràn ngập trong suy nghĩ của nhân vật tôi là một cuộc sống hiện tại thật vô nghĩa. Qua sự đổ vỡ trong nhận thức của nhân vật, tôi hiểu rằng cuộc đời không như những câu chuyện cổ tích, nhưng để cuộc đời được tốt hơn thì chúng ta phải sống lương thiện.