Phân tích, đánh giá chủ đề và một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật trong bài thơ Áo của Lưu Quang Vũ.

Thơ là nơi gửi gắm những tâm tư, nỗi niềm, sự rung cảm của thi sĩ trước cuộc đời. Qua mỗi tác phẩm, nhà thơ và bạn đọc như tìm thấy được sự đồng điệu trong tâm hồn. Điều này được thấy rõ qua thi phẩm “Áo” của Lưu Quang Vũ. Bài thơ là câu chuyện tuyệt đẹp về tình mẫu tử thiêng qua một số hình thức nghệ thuật độc đáo.

Trước hết, điểm đặc sắc của thi phẩm là cách xây dựng chủ đề độc đáo: Thể hiện tình yêu thương, sự xót thương, biết ơn của người con trước đức hy sinh của mẹ. Chủ đề được thể hiện qua nhan đề “Áo”, nhan đề tuy ngắn gọn nhưng bao quát được nội dung, cảm xúc, tình cảm của thi nhân.

Tình yêu thương, sự xót thương được thể hiện qua những dòng hoài niệm về chiếc áo mẹ may.

“Những tấm áo xưa con nhớ lắm
Mũi chỉ đường kim tay mẹ dịu dàng”

Hình người mẹ hiện lên trong tâm trí con là một người phụ nữ hiền dịu, đảm đang. Từng mũi chỉ đường kim mẹ kết lên từng chiếc áo chan chứa tình yêu thương. Chính điều này đã tạo nên cho con một tuổi thơ chan chứa tình yêu thương, sự bao bọc của mẹ.

Tình yêu thương, sự xót thương của người con còn được thể hiện hiện rõ qua việc tái hiện lại sự vất vả, khổ cực của mẹ.

Nhà đông anh em, áo thường xuống gấu
Mẹ còn chắt chiu từng mụn vá vai
Đâu những tối mẹ ngồi khâu lại áo

Mùa xuân, mùa của sự tươi vui, ấm áp, sửa soạn để đón chào năm mới. Tuy nhiên, dáng vẻ chắt chiu từng mụn vải, ngồi khâu lại áo cho con gợi ra sự vất vả, tảo tần của mẹ. Qua đó cũng thấy sự tỉ mỉ, ân cần, tình yêu của mẹ dành cho những đứa con và sự thấu hiểu của người con trước tình cảm của mẹ.

Khép lại bài thơ là tình cảm biết ơn, nâng niu chiếc áo cũ mẹ may khi đã trưởng thành.

Áo dài hơn, tuổi mẹ cũng nhiều hơn
Dẫu vá vai, màu bạc, chỉ sờn
Nhưng trong áo ấm đường khâu mẹ vá
Yêu mẹ nhiều nên áo cũ con thương

Trải qua năm tháng, chiếc áo ngả màu bạc, sờn cũ nhưng người con vẫn dành tình cảm ấm áp cho chiếc áo cũ. Bởi người con đã thấu hiểu được nỗi cơ cực, tình yêu của mẹ dành cho mình.

Bài thơ không chỉ độc đáo trong cách xây dựng chủ đề mà còn ở cách tổ chức, sắp xếp các hình thức nghệ thuật. Trước hết là sự kết hợp nhuẫn nhuyễn hình ảnh giàu sức gợi. Xuyên suốt bài thơ là sự đan xen giữa hình ảnh “áo cũ” và “người mẹ”. Hai hình ảnh song hành, gợi ra được tình cảm hai chiều - tình yêu của mẹ dành con và sự biết ơn của con dành cho mẹ. Chiếc áo sờn bạc theo năm tháng nhưng càng chất chứa đầy tình thương và sự trưởng thành của người con.

Tiếp đến là sự độc đáo trong cách chọn lọc ngôn từ. Bằng biện pháp tu từ điệp từ “tuổi thơ” thi nhân đã khơi gợi trong lòng người đọc một tuổi thơ chan chứa tình thương của mẹ, gắn liền liền với chiếc áo mẹ may. Nghệ thuật liệt kê “vá vai, màu bạc, chỉ sờn” góp phần tô vẻ sự thiếu thốn, dẫu chiếc áo có cũ người con vẫn nâng niu, trân quý. Hơn hết, thi nhân thật tinh tế khi sử dụng các từ láy “chắt chiu, vất vả” để khắc họa dáng vẻ người mẹ ân cần, lam lũ để mang lại cuộc sống đầy đủ cho các con.

Cuối cùng là âm hưởng êm dịu, tha thiết bao trùm toàn bài thơ. Thể thơ tự do, nhịp thơ linh hoạt , hệ thống vần chân “lắm - thẳm, vai - may, hơn - sờn...” đã tạo nên một điệp khúc du dương, da diết, chan chứa tình mẫu tử thiêng liêng.

Nói tóm lại, thi sĩ Lưu Quang Vũ đã rất thành công trong việc khắc họa tình mẫu tử thiêng liêng, sâu đậm qua cách chọn lọc ngôn từ, hình ảnh thơ, vần nhịp.

Thơ ca là hiện thân cho cái đẹp, qua bài thơ “Áo” của Lưu Quang Vũ, người đọc được chiêm ngưỡng được cái đẹp trong cách chọn lọc ngôn từ và hình ảnh thơ. Hơn hết, qua bài thơ ta như bồi đắp cho tâm hồn mình vai trò của tình yêu thương, thấu hiểu trong việc gắn kết các thành viên trong gia đình.