THẦN SÉT
Trong đám tướng lĩnh của Ngọc Hoàng, trước tiên phải kể thần Sét. Thần Sét có danh hiệu là Thiên Lôi, cũng có khi được gọi là ông Sấm. Thần có mặt mũi rất nanh ác, tiếng quát tháo rất dữ dội. Thần chuyên một việc thi hành luật pháp ở trần gian. Hành động của thần phản ánh sự thịnh nộ của Ngoc Hoàng. Thần có một lưỡi búa đá. Khi xử án kẻ nào dù là người, là vật, là cây cỏ thì thần tự mình nhảy xuống tận nơi trỏ ngọn cờ vào đầu tội nhân rồi dùng lưới búa bổ xuống đầu. Có khi xong việc, thần không mang lưỡi búa lên theo mà quẳng luôn tại đó. Thần thường ngủ về mùa đông, vào khoảng tháng Hai, tháng Ba mới lại dậy làm việc.
Tính thần Sét rất nóng nảy: hễ Ngọc Hoàng sai là đi ngay, hễ thấy là đánh liền cho nên cũng có lúc làm cho người, vật chết oan. Vì thế mà thần Sét đã có lúc bị Ngọc Hoàng phạt vì đánh lầm giết hại kẻ vô tội. Người ta kể chuyện: có lần thần bị bắt nằm im một nơi không cựa quậy trong một đám rừng ở thiên đình. Con gà thần của Ngọc Hoàng được lệnh thỉnh thoảng lại mổ một cái làm cho thần đau nhói cả người nhưng không biết làm thế nào được. Khi được Ngọc Hoàng tha, thần có thói quen là hễ thấy hoặc nghe tiếng gà là giật mình. Mỗi lần có chớp rạch, biết thần Sét sắp xuống, người hạ giới thường bắt chước tiếng gọi gà để dọa thần có lẽ cũng vì cớ đó.
Thần Sét kể ra thì cực oai, cực dữ, nhưng không ai có thể tưởng tượng được rằng thần bị thua Cường Bạo Đại vương(1). Mặc dầu ông Cường bạo sau rồi cũng bị thần Sét đánh chết nhưng câu chuyện này đã một dạo làm cho cả thiên đình xấu hổ.
(Theo Nguyễn Đổng Chi – Tác phẩm được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh)
Chú giải:
(1) Cường Bạo Đại vương: nhân vật trong truyện cổ dân gian Việt Nam, bản tính ngang tàng, một mình chống lại các vị thần, mấy phen khiến Thiên Lôi phải thảm bại.
Câu 1. Văn bản trên thuộc thể loại văn học nào?
Câu 2. Trong văn bản, Thần sét có hình dạng và tính cách như thế nào?
Câu 3. Tóm tắt các sự kiện chính trong văn bản.
Câu 4. Hãy chỉ ra các dấu hiệu giúp anh/chị xác định thể loại của văn bản trên.
Câu 5. Người xưa muốn giải thích hiện tượng tự nhiên nào qua văn bản trên? Em có nhận xét gì về cách giải thích đó.
Câu 6. Qua chi tiết thần Sét là thần linh nhưng vẫn mắc sai lầm và bị phạt, anh/chị rút ra bài học gì cho bản thân?
Gợi ý đáp án:
Câu 1. Văn bản trên thuộc thể loại:
- Thần thoại
Câu 2. Trong văn bản, Thần sét có hình dạng và tính cách như thế nào?
Gợi ý:
- Hình dáng của thần Sét: mặt mũi rất nanh ác
- Tính cách của thần Sét: “tính khí” nóng nảy: hễ Ngọc Hoàng sai là đi ngay, hễ thấy là đánh liền; tiếng quát tháo rất dữ dội; có lúc đánh lầm giết hại kẻ vô tội.
Câu 3. Tóm tắt các sự kiện chính trong văn bản.
- Thần Sét thay mặt Ngọc Hoàng thực hiện công việc thi hành luật pháp ở trần gian
- Thần Sét bị Ngọc Hoàng phạt vì đánh lầm kẻ vô tội.
- Người hạ giới bắt chước tiếng gà (gà của NH) để dọa thần Sét
Câu 4. Hãy chỉ ra các dấu hiệu giúp anh/chị xác định thể loại của văn bản trên.
- Không gian: không gian không xác định nơi chốn cụ thể, đang trong quá trình tạo lập.
- Thời gian: cổ sơ, không xác định và mang tính vĩnh hằng.
- Cốt truyện: xoay quanh quá trình thi hành luật pháp ở trần gian của Thần Sét
- Nhân vật: Ngọc Hoàng, Thần Sét. Nhân vật là thần, có sức mạnh phi thường
- Thể hiện cách nhận thức, lí giải của người xưa: Thế giới và vạn vật là do thần linh sáng tạo nên.
Câu 5. Người xưa muốn giải thích hiện tượng tự nhiên nào qua văn bản trên? Em có nhận xét gì về cách giải thích đó.
- Lí giải lí giải hiện tượng sấm chớp
- Nhận xét:
- Sự giải thích đó dựa trên sự quan sát các hiện tượng trong thế giới tự nhiên kết hợp với trí tưởng tượng phong phú của người nguyên thuỷ, không có căn cứ.
- Thể hiện quan niệm của người xưa về vạn vật trên thế gian đều do các vị thần tạo nên và cai quản.
- Thể hiện niềm tôn kính của con người đối với văn hóa tâm linh, niềm tin về tín ngưỡng.
Câu 6. Qua chi tiết thần Sét là thần linh nhưng vẫn mắc sai lầm và bị phạt, anh/chị rút ra bài học gì cho bản thân?
- Trong học tập, công việc cần có sự cẩn thận, chuẩn bị chu đáo.
- Sẵn sàng sửa chữa lỗi lầm của bản thân
