MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA GIỮA HỌC KÌ I
MÔN NGỮ VĂN LỚP 10 - THỜI GIAN LÀM BÀI: 90 PHÚT
TT | Kĩ năng | Nội dung/đơn vị kiến thức | Mức độ nhận thức | Tổng % điểm | |||||
Nhận biết | Thông hiểu | Vận dụng | |||||||
TNKQ | TL | TNKQ | TL | TNKQ | TL | ||||
1
| Năng lực đọc | Đọc hiểu văn bản thần thoại | 0 | 1 | 0 | 1 | 0 | 2 | 60 |
Tiếng việt | 0 | 1 | 0 | 1 |
|
| |||
2 | Năng lực viết | Viết một văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội | 0 | 1* | 0 | 1* | 0 | 2* | 40 |
Tỉ lệ % | 30.0% | 30.0% | 40% | 100 | |||||
Tỉ lệ chung | 60% | 40% |
Ghi chú: Phần viết có 01 câu bao hàm cả 3 cấp độ. Các cấp độ được thể hiện trong Hướng dẫn chấm.
ĐỀ BÀI
PHẦN 1: ĐỌC (6,0 điểm)
Đọc văn bản sau:
VỊ THẦN ĐIỀM ĐẠM
Tích xưa theo thần thoại Nhật Bản, các vị thần ở trên cõi trời, có một khi cùng tranh nhau quyền bá chủ thế gian. Bất kỳ là vị nào, cũng đều cho mình là quyền lực trên hết tất cả Trời Đất. Các vị thần mới nhất định bầu ra một người làm trọng tài trong cuộc thi, coi ai được làm bá chủ. Vị trọng tài này có trí phán đoán và tính ngày đoán và tính ngay thẳng đặc biệt, lại cũng là người cao tuổi hơn hết. Trong các vị thần, một vị bước ra và nói: Các ngài hãy xem đây, sẽ thấy rõ sức mạnh phi thường của tôi như thế nào.
Tức thời, một ánh chớp lạnh xanh, liền theo đó, tiếng sấm nổ vang, làm rung động cả không trung, dường như cả thế gian đều rung rinh sắp đổ. Các vị thần đều tái mặt. Lúc bấy giờ, không còn một ai còn dám nghĩ rằng mình là người bất khả xâm phạm nữa.
Vị thần Bão Tố bước ra nói: Sức mạnh của tôi, còn ghê gớm hơn nữa. Hãy xem dưới kia, cánh đồng mênh mông, lặng lẽ..
Vừa dứt lời, bỗng mặt nước biển dâng lên. Ban đầu từ từ.. kế đó sóng nổi gió tung.. Nước càng dâng, gió càng lớn, sóng càng to.. cuồn cuộn ầm ầm.. Chỉ còn có một vùng nước mênh mông trắng xóa. Những ngọn núi cao, sóng đánh lấn riết, không còn thấy mặt. Sóng càng lúc càng cao, gió càng lúc càng lớn, hăm he chìm ngập đến cõi trời. Các vị thần thất sắc, cầu khẩn xin tha. Thần Bão tố vẫy tay một cái: Sóng lặng, gió êm, bấy giờ nước biển lao xao, sóng chạy lăn tăn trên bãi cát.
Các vị thần vừa tỉnh trí hoàn hồn, thì nghe có một giọng nói lanh lảnh cất lên:
- Sức mạnh không phải ở nơi sự phô trương của sức tàn bạo, vì nó chỉ có phá hoại mà không tạo lập. Sức mạnh ở cái khuất phục con người và giữ gìn họ ở trong khuất phục ấy bằng ý muốn của họ. Người ta cảm vì sự dịu dàng mà chịu khuất phục, chứ không phải vì bị khủng khiếp mà chịu khuất phục.
Dứt lời, vị thần Âm nhạc lấy ống tiêu thổi lên một hơi, nhẹ nhàng êm ái như thế nào mà hết thảy các vị thần mê mẩn tâm thần, như ngây, như dại. Tất cả đều như bị sức âm nhạc lôi cuốn vào giấc ngủ thôi miên.
Nhưng có một vị thần thái độ huyền bí, dường như thản nhiên bất động. Vị này không thấy sấm sét mà chói mắt. Sóng bủa, nước dâng cũng không khiến gương mặt trầm tĩnh của ông thay đổi. Mà tiếng nhạc du dương, thâm trầm, huyền ảo kia cũng không cảm động lòng ông chút nào cả.
Vị trọng tài quay qua hỏi:
- Ngài có phải bị mù, điếc gì không?
- Không. Tôi thấy và tôi nghe.
- Tại sao Ngài không động lòng. Sấm nổ, nước dâng không làm cho quả tim Ngài dao động lên sao? Nhạc thần, tiêu thánh không làm cho tâm hồn Ngài xao xuyến sao?
- Ngài lầm! Quả tim tôi cũng đập, tâm hồn tôi cũng xao.
- Nhưng sao gương mặt Ngài, tôi không thấy lộ vẻ lo sợ hay vui sướng gì cả?
- Không. Tôi là thần Điềm Đạm. Tôi là kẻ huấn luyện cảm giác. Tôi là kẻ đã làm chủ cảm giác tôi rồi. Còn các Ngài, các Ngài chỉ là những người làm tôi mọi nó vì chính các Ngài đã không thể chế ngự nó.
Có ích gì lo đi chế trị sự vật quanh mình, trong lúc mà, một tiếng nhạc tiêu tao cũng đủ làm cho cái tay cầm sét kia phải rụng rời như rũ liệt..
Còn nói đến uy lực nỗi gì, kẻ có tài ảo hoặc người kia, khi thấy nước dâng, nghe sấm nổ, cũng vẫn lao nhao lo sợ như ai..
Các vị thần cúi mặt làm thinh.
Vị trọng tài nói tiếp:
- Quyền bá chủ, là người này. Sức mạnh thật, nơi tâm hồn điềm tĩnh của người này! Hơn cả sự điều khiển sự vật, người này đã khéo léo biết điểu khiển dục vọng của mình. Bất kỳ là một thế lực nào, nếu còn bị một thế lực khác đánh ngã, không còn gọi được là sức mạnh nữa. Người này không phô trương những thế lực vô ích như thế, rõ là người có sức mạnh trên hết. Cho dù là những ám thị những dẫn dụ nào, cũng không làm nao núng tâm hồn người này được. Trái lại, người này đã thấy hết, và khéo léo lợi dụng cả thảy để làm tôi mọi cho mình. Nếu các vị tin cậy nơi sự phê phán của tôi, thì tôi xin nói thật: "Vị thần Điềm Đạm này xứng đáng là chúa tể của tất cả chúng ta!".
(Vị thần Điềm Đạm – Truyện thần thoại Nhật Bản)
Thực hiện yêu cầu sau:
Câu 1 (1,0 điểm): Xác định không gian và thời gian trong văn bản Vị thần Điềm Đạm.
Câu 2 (1,0 điểm): Tóm tắt các sự kiện chính trong văn bản Vị thần Điềm Đạm.
Câu 3 (1,0 điểm): Chỉ ra lỗi thiếu mạch lạc trong đoạn văn dưới đây và nêu ra cách sửa: “Vị thần Điềm Đạm” được coi là một vị thần uy quyền, có sức mạnh kinh khủng nhất mà tất cả mọi người không ai dám khinh thường. Thần Điềm Đạm có khả năng kiểm soát cảm giác và làm chủ cảm xúc. Hình tượng người phụ nữ trong xã hội xưa được thể hiện rất rõ trong từng hình ảnh, từ ngữ và kể cả những trạng thái cảm xúc.
Câu 4 (1,5 điểm): Anh/chị có đồng ý quan điểm:“Sức mạnh không phải ở nơi sự phô trương của sức tàn bạo, vì nó chỉ có phá hoại mà không tạo lập” không? Vì sao?
Câu 5 (1,5 điểm): Anh/chị rút ra thông điệp từ văn bản trên?
PHẦN 2: VIẾT (4,0 điểm)
“Siêu bão Yagi đã và đang gây ra những thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản, ảnh hưởng đến công việc và đời sống sinh hoạt của người dân. Trước sức tàn phá của thiên nhiên, sức mạnh tinh thần tương thân tương ái của người Việt Nam như được nhân lên gấp bội, những câu chuyện ấm tình người hiện diện khắp nơi.”
(Tình người trong bão, lũ – Báo Nhân dân, 12/10/2024
https://nhandan.vn/tinh-nguoi-trong-bao-lu-post830035.html)
Hãy viết một bài văn trình bày suy nghĩ của anh/chị về sức mạnh của tình yêu thương trong hoàn cảnh khó khăn, thử thách.
---HẾT--
Thí sinh không sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.
Họ và tên thí sinh: ............................................................................. Số báo danh: ....................……
Chữ ký của cán bộ coi thi: ....................................................................................................................
HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ KTĐK GIỮA HKI
NĂM HỌC 2024-2025
Môn: Ngữ văn - Khối 10
Câu | Nội dung | Điểm |
PHẦN 1: ĐỌC (6,0 ĐIỂM) | ||
1 | Xác định không gian và thời gian trong văn bản Vị thần Điềm Đạm. Gợi ý: - Không gian: cõi trời, biển, cánh đồng… à không xác định nơi chốn cụ thể. - Thời gian: tức thời, lúc bấy giờ à thời gian cổ sơ, không xác định. Hướng dẫn chấm: - Học sinh trả lời như đáp án: 1,0 điểm. - Học sinh trả lời được 1 ý: 0,5 điểm. - Học sinh trả lời sai hoặc không trả lời: 0,0 điểm. |
0,5 0,5 |
2 | Tóm tắt các sự kiện chính trong văn bản Vị thần Điềm Đạm. Gợi ý: Hs có thể viết thành một đoạn văn, hoặc liệt kê ra đều được, bám sát vào văn bản để thực hiện. Các vị thần ở trên cõi trời, cùng tranh nhau quyền bá chủ thế gian. Quyết định bầu ra một người làm trọng tài trong cuộc thi, coi ai được làm bá chủ. Các vị thần như: thần Sấm, thần Bão Tố, thần Âm Nhạc thi nhau đánh bóng đánh gió tên tuổi. Vị thần Điềm Đạm thản nhiên trước sức mạnh của các vị thần, trọng tài và những thần khác vô cùng kinh ngạc. Sau khi nhận được những câu hỏi từ trọng tài vị thần đó nhẹ nhàng trả lời rằng: “Tôi là thần Điềm Đạm. Tôi là kẻ huấn luyện cảm giác. Tôi là kẻ đã làm chủ cảm giác tôi rồi.” rồi liệt kê những sức mạnh của mình. Cuối cùng với sự công bằng của trọng tài đã chọn vị thần Điềm Đạm, người sở hữu sức mạnh phù hợp để trở thành người trị vì thế gian này. Hướng dẫn chấm: - Học sinh trình bày đầy đủ các sự kiện: 1,0 điểm. - Học sinh trả lời còn thiếu sự kiện: 0,75 điểm. - Học sinh trả lời sai hoặc không trả lời: 0,0 điểm. | 1,0 |
3 | Lỗi thiếu mạch lạc trong đoạn văn dưới đây dưới và nêu ra cách sửa: Gợi ý: - Lỗi thiếu mạch lạc trong đoạn văn: Lỗi lạc chủ đề. - Cách sửa lỗi thiếu mạch lạc: bỏ câu 3 và viết tiếp câu 3,4 cho cùng chủ đề. “Vị thần Điềm Đạm” được coi là một vị thần uy quyền, có sức mạnh kinh khủng nhất mà tất cả mọi người không ai dám khinh thường. Thần Điềm Đạm có khả năng kiểm soát cảm giác và làm chủ cảm xúc. Thần Điềm Đạm nói về những tác động của các vị thần khi phô bày sức mạnh của mình ra khiến cho mọi thứ xung quanh bị tổn hại. Cuối cùng, Thần Điềm Đạm được phong với danh hiệu “Vị thần Điềm Đạm này xứng đáng là chúa tể của tất cả chúng ta!”. Hướng dẫn chấm: - Học sinh chỉ ra được lỗi thiếu mạch lạc và sửa được: 1,0 điểm. - Học sinh trả lời được 1 ý: 0,5 điểm. - Học sinh trả lời sai hoặc không trả lời: 0,0 điểm. |
0,5 0,5 |
4 | Anh/chị có đồng ý quan điểm:“Sức mạnh không phải ở nơi sự phô trương của sức tàn bạo, vì nó chỉ có phá hoại mà không tạo lập.” không? Vì sao? Gợi ý: - Học sinh trình bày dưới dạng đoạn văn 5 đến 7 dòng. - Học sinh nêu rõ quan điểm đồng tình/không đồng tình. - Học sinh cần lí giải hợp lí, thuyết phục về quan điểm cá nhân. * Dưới đây là một số gợi ý theo hướng đồng tình: + Sức mạnh không nằm ở việc sử dụng vũ lực, bạo lực để áp đặt, cưỡng ép người khác. Sức mạnh thực sự là khả năng thuyết phục, tác động đến suy nghĩ, hành động, hành vi của người khác thông qua lí lẽ, tình cảm chân thành, đúng đắn. + Sức mạnh thật sự không nằm ở sự phô trương của sức tàn bạo, mà ở khả năng tạo dựng và duy trì những giá trị bền vững. Bạo lực chỉ có thể phá hoại, nhưng để xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn, chúng ta cần sức mạnh của trí tuệ, lòng nhân ái, và sự sáng tạo. + Sức mạnh xuất phát từ những hành động tạo ra, mang lại những giá trị, niềm tin và tình yêu thương… Hướng dẫn chấm: - Học sinh trình bày rõ ràng, thuyết phục: 1,5 điểm. - Học sinh trình bày rõ ràng nhưng chưa thuyết phục: 0,75 điểm. - Học sinh trình bày không rõ ràng, không thuyết phục: 0,0 điểm. (Học sinh có thể trình bày quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật). |
0,5
0,5
0,5 |
5 | Thông điệp từ văn bản. Gợi ý: HS có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau, nhưng bám sát vào văn bản để thực hiện. - Sức mạnh không nằm ở chỗ phô trương của sức mạnh bản thân mà cần phải biết kiềm chế, kiểm soát bản thân trong mọi tình huống. - Cần rèn luyện bản lĩnh trước những cám dỗ của cuộc sống. - Thay vì thay đổi thế giới bên ngoài, chúng ta hãy quay vào bên trong để thay đổi chính chúng ta. - Chúng ta cần phải suy nghĩ kỹ lưỡng trước khi hành động để tránh gây hậu quả nghiêm trọng. - … Hướng dẫn chấm: - Học sinh chỉ ra thông điệp: 1,5 điểm. - Học sinh chỉ ra thông điệp nhưng chưa thuyết phục: 0,75 điểm. - HS không nêu được thông điệp: 0,0 điểm. | 1,5 |
PHẦN II: VIẾT | ||
“Siêu bão Yagi đã và đang gây ra những thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản, ảnh hưởng đến công việc và đời sống sinh hoạt của người dân. Trước sức tàn phá của thiên nhiên, sức mạnh tinh thần tương thân tương ái của người Việt Nam như được nhân lên gấp bội, những câu chuyện ấm tình người hiện diện khắp nơi.” (Tình người trong bão, lũ – Báo Nhân dân, 12/10/2024 https://nhandan.vn/tinh-nguoi-trong-bao-lu-post830035.html) Hãy viết một bài văn trình bày suy nghĩ của anh/chị về sức mạnh của tình yêu thương hoàn cảnh khó khăn, thử thách. | 4,0 | |
Mở bài | Giới thiệu được vấn đề cần bàn luận. | 0,25 |
Nêu khái quát được quan điểm của người viết về vấn đề cần bàn luận. | 0,25 | |
Thân bài | Giải thích được vấn đề cần bàn luận. - Tình yêu thương: là trạng thái cảm xúc, tình cảm, vẻ đẹp bên trong tâm hồn con người giúp mọi người chia sẻ, cảm thông cho nhau, tạo nên một sự gắn kết lâu dài. - Hoàn cảnh khó khăn, thử thách: Là những tình huống, việc làm không dễ dàng được đặt ra trong cuộc sống mỗi con người buộc con người phải đối diện. à Trong hoàn cảnh khó khăn, tình yêu thương là phương thuốc hữu hiệu mang sức mạnh giúp con người vượt qua thử thách, giải quyết khó khăn. |
0,25
0,25 |
Trình bày được hệ thống luận điểm thể hiện quan điểm của người viết. - Học sinh trình bày ít nhất 02 luận điểm; các luận điểm tạo thành một hệ thống, triển khai các phương diện của vấn đề. - Hệ thống luận điểm giúp thể hiện được quan điểm của người viết đã nêu ở mở bài. Luận điểm 1: Tại sao chúng ta cần có tình yêu thương. - Trong hoàn cảnh khó khăn thử thách, tình yêu thương là động lực giúp con người vượt qua khó khăn, thử thách: + Tình yêu thương giúp xoa dịu, trấn tĩnh tâm hồn khi gặp phải phải khó khăn, thử thách. + Tình yêu thương là điểm tựa vững chắc nhất trong hành trình cố gắng giải quyết vấn đề của con người. - Trong hoàn cảnh khó khăn, tình yêu thương tạo nên những sức mạnh phi thường; lan tỏa nhữung giá trị tích cực, nhân văn cho cộng đồng: + Tình yêu thương giữa con người với con người đôi khi có khả năng khơi dậy những điểm mạnh, tiềm năng vốn có trong con người. + Tình yêu thương được lan tỏa sẽ tạo nên sợi dây liên kết sức mạnh vô hình, giúp con người có cuộc sống ý nghĩa, nhân văn. Luận điểm 2: Tình yêu thương cần được lan tỏa và phát huy. - Mỗi người cần rèn luyện lòng yêu thương từ những việc nhỏ. - Gia đình, nhà trường, xã hội cần có trách nhiệm giáo dục con người về lòng yêu thương. - Tạo môi trường để lòng yêu thương được lan tỏa và phát huy. Nêu được bằng chứng đầy đủ, phù hợp, xác đáng để làm sáng tỏ lí lẽ: + Học sinh có nêu được bằng chứng phù hợp với lí lẽ; + Học sinh có phân tích bằng chứng để làm sáng tỏ lí lẽ; |
0,5
0,5
0,5 | |
Luận điểm 3: Bàn luận mở rộng, nhận thức và hành động. - Phê phán lối sống ích kỉ, vụ lợi cá nhân, nhỏ nhen. - Thói vô cảm trước những hoàn cảnh khó khăn. - Tích cực trau dồi, mở rộng trái tim, trao đi yêu thương mỗi ngày để tạo nên những giá trị tuyệt vời cho cuộc sống. | 0,5 | |
Kết bài | Khẳng định lại quan điểm của bản thân. | 0,25 |
Đề xuất giải pháp, bài học phù hợp, liên hệ bản thân. | 0,25 | |
Kĩ năng trình bày, diễn đạt | - Bài văn đầy đủ 3 phần: Mở bài, thân bài và kết bài. - Có mở bài, kết bài gây ấn tượng. | 0,25 |
Diễn đạt rõ ràng, rành mạch, không mắc lỗi chính tả, lỗi ngữ pháp: + Diễn đạt rõ ràng, rành mạch; + Không mắc lỗi chính tả, lỗi ngữ pháp. | 0,25 | |
Tổng điểm | 10 |
--- HẾT ---
Để lại bình luận