PHÂN TÍCH CHỦ ĐỀ VÀ NGHỆ THUẬT TRUYỆN NGẮN CHIẾC LÁ CUỐI CÙNG CỦA O.HEN-RI (Chương trình mới)

         Văn học là nhân học, qua mỗi tác phẩm văn học ta hiểu thêm về lẽ sống, hoàn thiện bản thân. Bằng những hình nghệ thuật độc đáo, truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng” của O.Hen-ri là một bức tranh tuyệt đẹp về tình đời, tình người.

          Truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng” của nhà văn O.Hen-ri được sáng tác năm 1907, là câu chuyện xoay quanh ba nhân vật Giôn-xi, Xiu và cụ Bơ-men là những người họa sĩ nghèo. Giôn-xi không may mắc phải căn bệnh sưng phổi. Vì tuyệt vọng, Giôn-xi đếm từng chiếc lá thường xuân ngoài cửa sổ và nghĩ rằng khi nào chiếc lá cuối cùng rụng xuống thì mình cũng sẽ rời xa cuộc đời. Xiu và cụ Bơ-men đều rất lo lắng cho Giôn-xi và vì thế vào một đêm mưa tuyết dữ dội, cụ Bơ-men đã lặng lẽ tạo nên một kiệt tác: chiếc lá cuối cùng. Chính chiếc lá đó đã tìm lại động lực sống cho Giôn-xi. Nhưng trớ trêu thay, cụ Bơ-men phải rời xa cuộc đời vì bệnh nặng.

         Điểm đặc sắc của tác phẩm trước hết là cách xây dựng một chủ đề độc đáo: Ca ngợi sức mạnh của tình yêu thương. Khai thác chủ đề này, nhà văn O.Hen-ri đã gợi mở một góc nhìn đa chiều về cách ứng xử giữa con người với con người. Vốn dĩ là những con người xa lạ nhưng nhờ trái tim đầy lòng yêu thương họ đã trở thành tri kỉ, sẵn lòng quan tâm, giúp đỡ nhau, thậm chí là đánh đổi cả mạng sống. Từ tình yêu thương được gửi gắm trong tác phẩm, em như hiểu thêm về cách ứng xử trong cuộc sống. Chúng ta phải biết trân trọng sự sống, biết quan tâm, thấu hiểu những người xung quanh.

           Một tác phẩm hay không đơn thuần là khắc họa nội dung mà còn thể hiện ở cách khai thác các hình thức nghệ thuật. Trước hết về cách xây dựng tình huống truyện đảo ngược. Tình huống đảo ngược đầu tiên, Giôn-xi từ một người bệnh mất hết niềm tin vào cuộc sống, chờ đợi chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng thì cô sẽ rời xa cuộc đời. Thế nhưng sau đêm mưa bão, chiếc lá vẫn còn, Giôn-xi bắt đầu hy vọng, vượt qua bệnh tật. Tình huống đảo ngược thứ hai, cụ Bơ-men từ một người khỏe mạnh nhưng sau hai ngày sau lại mất trước sự bất ngờ của tất cả mọi người. Chính tình huống này đã tạo nên điểm độc đáo, sự bất ngờ cho người đọc. Mặt khác, cũng giúp độc giả hiểu được sức mạnh của ý chí, tình yêu cuộc sống có thể giúp con người sống tốt, vượt qua bệnh tật.

          Tiếp đến, chi tiết nghệ thuật “Chiếc lá cuối cùng” do cụ Bơ - men vẽ cũng để lại cho người đọc nhiều suy ngẫm. Trong đêm giông bão, Giôn - xi, Xiu và ngay cả người đọc đều nghĩ rằng chiếc lá sẽ rụng, nhưng một điều kì diệu xảy ra, chiếc lá vẫn còn đó. Một chiếc lá giả, do chính tay cụ Bơ - men vẽ xứng đáng là một kiệt tác nghệ thuật, một tác phẩm có giá trị mà cả một cuộc đời cụ ao ước. Bởi lẽ, ngay cả những người họa sĩ giỏi như Giôn - xi, Xiu cũng không phát hiện ra đó là giả. Hơn hết, chiếc lá được vẽ trong một hoàn cảnh đặc biệt, vẽ bằng tất cả tình yêu thương và cứu rỗi được tâm hồn của một con người đang lụi tàn. Và thậm chí phải đánh đổi cả mạng sống. Qua chi tiết nghệ thuật này, nhà văn đã gửi gắm một giá trị nhân sinh sâu sắc về sức mạnh của tình yêu thương và nghệ thuật chân chính có thể tạo nên những điều kì diệu.

         Cuối cùng về nghệ thuật xây dựng nhân vật, truyện ngắn không tập trung vào việc miêu tả tâm lý nhân vật, nhân vật chỉ được khắc họa rõ thông qua ngoại hình, lời nói và hành động. Tuy nhiên điều này vẫn đủ sức mang lại sức hút cho tác phẩm. Giôn - xi, một họa sĩ trẻ, có ước mơ nhưng lại rơi vào hoàn cảnh bệnh tật, nghèo túng. Điều này khiến cho cô trở nên chán nản, đặt cược. mạng sống của mình vào sức sống của một chiếc lá. So với Giôn - xi, chị Xiu khá hiểu chuyện, tất cả những lời nói, hành động đều làm rõ sự quan tâm, yêu thương của chị giành cho Giôn - xi dù họ không có mối quan hệ huyết thống. Cụ Bơ - men cả một cuộc đời ao ước có được một kiệt tác nghệ thuật nhưng vẫn chưa thực hiện được. Để rồi khi hiểu được câu chuyện của Giôn - xi, ông đã đem tất cả tâm huyết, tình yêu thương của mình để tạo nên một kiệt tác mang lại giá trị cho đời.

         Với giọng văn nhẹ nhàng, nhiều tình tiết bất ngờ, truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng” đã lay động trái tim độc giả. Câu chuyện không chỉ là bài học về tình yêu thương mà còn là bài học về hy vọng, tình yêu cuộc sống giúp con người vượt qua khó khăn. Dù đã hơn một thế kỷ trôi qua nhưng vẫn in dấu trong trái tim bạn đọc bởi giá trị nhân đạo sâu sắc.