ĐỀ 1: Đọc văn bản sau:

VỀ GIỮA KHU VƯỜN CỦA MẸ

Về với khu vườn của mẹ, ngồi dưới giàn bầu gió chiều mát rượi, uống nước chè nghe mẹ kể chuyện quê nhà, tôi tìm được những giây phút bình yên sau những ngày tất bật…Mẹ đã nhiều tuổi rồi. Mẹ bây giờ không còn đi làm xa như ngày trước nữa. Hơn nửa đời vất vả nuôi con đã qua, giờ đây mẹ chỉ quanh quẩn trong nhà, ngoài vườn, đầu xóm, làm bạn với những loài cây tự tay mẹ trồng. Khu vườn trở thành người bạn sớm chiều của mẹ.

Vườn của mẹ nhỏ nhưng đẹp lắm. Con cái lớn lên đứa nào cũng đi xa. Bao thương nhớ mẹ lại gửi vào khu vườn. Sáng mẹ ra vườn làm cỏ, chiều mẹ lại ra vườn tưới nước, bón phân. Cây trong vườn không phụ công mẹ cứ lớn lên tươi tốt, từng chiếc lá nụ hoa như cũng biết reo cười, trò chuyện. Giàn bầu, giàn mướp trái sai lúc lỉu. Mấy vạt cải, rau húng cứ xanh um. Hàng ớt, hàng cà hoa lung linh trong nắng. Mấy cây chanh, gốc chuối, bụi gừng cuối vườn cũng thương mẹ mà lớn nhanh. Những khóm hoa mẹ trồng quanh vườn lúc nào cũng thắm tươi rạng rỡ. Mẹ vui, cười thật hiền niềm hạnh phúc đơn sơ và lòng lại trông ngóng con cháu về chơi.

Chiều cuối tuần tôi thường đưa cả nhà về với mẹ. Các con tôi thích lắm. Khu vườn của bà là cả thế giới kỳ diệu của các con tôi. Nhìn chúng lăng xăng giúp ngoại hái rau, dọn cỏ, tươi cây, tiếng nói cười ríu rít, những bàn chân nhỏ lon ton theo bà mà tôi nghe lòng mình thật vui.

Về với bà không chỉ để tạm rời xa những chiếc máy tính, điện thoại. Về với bà để được hòa mình vào thiên nhiên, được sống giữa xóm làng, được thấy ngoại còn mạnh khỏe, được hỏi han, chuyện trò cùng ngoại, để các con tôi biết sống chan hòa yêu thương, nhớ ơn nguồn cội. Về giữa khu vườn nhỏ, ngồi dưới bóng mát cây xoài cây mận, trong những câu chuyện ngày xưa ngoại kể, các con tôi sẽ có thêm thật nhiều thương yêu làm hành trang để lớn lên, bước đi giữa cuộc đời rộng lớn, tôi biết…

Tôi thích về với khu vườn của mẹ, múc gàu nước giếng rửa mặt, nghe cái mát lạnh lan đi khắp người, xua đi tức khắc cái nắng nóng, bụi bặm ngoài kia. Rồi ngồi xuống bên mẹ, dưới bóng râm và hương thoang thoảng đưa của giàn hoa thiên lý, tặng mẹ chiếc áo mới, kể mẹ nghe những vui buồn nơi phố thị ồn ào…

 Dù ngoài kia có sóng gió bao nhiêu thì với tôi, vườn của mẹ vẫn là nơi bình yên nhất. Ở nơi ấy tôi đã đi qua tuổi thơ êm đềm bên mẹ và những loài cây hiền lành. Ở nơi ấy tôi biết mình luôn có mẹ chờ đợi để trở về sau những lo toan tất bật, ngồi bên mẹ ăn bữa cơm quê chan chứa ân tình.

Những vạt rau vẫn cứ xanh. Giàn bí giàn bầu quanh năm cho trái. Và những khóm hoa vẫn thơm ngát, lung linh. Như vườn mẹ vẫn luôn đong đầy yêu thương chờ đợi đàn con cháu ở xa trở về […].

(Trịnh Bích Thuỳ, Về giữa khu vườn của mẹ)

Thực hiện các yêu cầu:

Câu 1. Xác định thể loại của văn bản.

Câu 2: Xác định đề tài của văn bản.

Câu 3.Chỉ ra yếu tố tự sự, yếu tố trữ tình và tác dụng của việc kết hợp hai yếu tố trong đoạn văn sau:

Chiều cuối tuần tôi thường đưa cả nhà về với mẹ.(1) Các con tôi thích lắm.(2) Khu vườn của bà là cả thế giới kỳ diệu của các con tôi.(3) Nhìn chúng lăng xăng giúp ngoại hái rau, dọn cỏ, tươi cây, tiếng nói cười ríu rít, những bàn chân nhỏ lon ton theo bà mà tôi nghe lòng mình thật vui.(4)

Câu 4. Chỉ ra và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn văn sau: “Dù ngoài kia có sóng gió bao nhiêu thì với tôi, vườn của mẹ vẫn là nơi bình yên nhất. Ở nơi ấy tôi đã đi qua tuổi thơ êm đềm bên mẹ và những loài cây hiền lành. Ở nơi ấy tôi biết mình luôn có mẹ chờ đợi để trở về sau những lo toan tất bật, ngồi bên mẹ ăn bữa cơm quê chan chứa ân tình”. 

Câu 5. Phân tích sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình được thể hiện trong văn bản?

Câu 6. Tại sao nói, ngôn ngữ trong văn bản Về với khu vườn của mẹ là ngôn ngữ giàu tính biểu cảm, truyền cảm.

Câu 7. Xác định cảm hứng chủ đạo của văn bản.

Câu 8. Nhận xét cái tôi của tác giả.

Câu 9. Đối với em, nơi nào được xem là bình yên nhất trong tâm hồn. Vì sao?

GỢI Ý ĐÁP ÁN:

Thực hiện các yêu cầu:

Câu 1. Xác định thể loại của văn bản.

- Tản văn

Câu 2: Xác định đề tài của văn bản.

- Tình cảm gia đình

Câu 3.Chỉ ra yếu tố tự sự, yếu tố trữ tình và tác dụng của việc kết hợp hai yếu tố trong đoạn văn sau:

Chiều cuối tuần tôi thường đưa cả nhà về với mẹ.(1) Các con tôi thích lắm.(2) Khu vườn của bà là cả thế giới kỳ diệu của các con tôi.(3) Nhìn chúng lăng xăng giúp ngoại hái rau, dọn cỏ, tươi cây, tiếng nói cười ríu rít, những bàn chân nhỏ lon ton theo bà mà tôi nghe lòng mình thật vui.(4)

Tự sự: 1,2,3

Trữ tình: 4

Tác dụng: Vừa thuật lại câu chuyện đưa các con về thăm khu vườn của mẹ vừa thể hiện sự hạnh phúc, trân quý khu vườn của mẹ của tác giả.

Câu 4. Chỉ ra và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn văn sau: “Dù ngoài kia có sóng gió bao nhiêu thì với tôi, vườn của mẹ vẫn là nơi bình yên nhất. Ở nơi ấy tôi đã đi qua tuổi thơ êm đềm bên mẹ và những loài cây hiền lành. Ở nơi ấy tôi biết mình luôn có mẹ chờ đợi để trở về sau những lo toan tất bật, ngồi bên mẹ ăn bữa cơm quê chan chứa ân tình”. 

- Biện pháp tu từ điệp ngữ “ở nơi ấy”

- Nhấn mạnh ý nghĩa thiêng liêng, ấm áp (sự quan trọng) của khu vườn mẹ. Thể hiện sự yêu mến, trân quý của tác giả đối với khu vườn của mẹ. Tạo nhạc tính, hài hòa, nhịp nhàng cho văn bản.

Câu 5. Phân tích sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình được thể hiện trong văn bản?

- Tự sự:

+ Kể về cuộc sống của mẹ gắn bó với khu vườn nhỏ khi đã lớn tuổi

+ Thuật lại những buổi chiều cuối tuần cùng các con về thăm khu vườn của mẹ.

+ Kể lại kỉ niệm ngồi dưới khu vườn tặng mẹ áo mới, nghe mẹ kể lại những câu chuyện buồn vui.

- Trữ tình

+ Thể hiện tình yêu thương, sự biết ơn, kính trọng người mẹ đã tạo nên khu vườn, lưu giữ kí ức cho gia đình.

+ Bày tỏ được cảm giác yên bình, thư thái trong tâm hồn khi đi giữa khu vườn của mẹ.

Tác dụng: Việc kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình giúp câu chuyện trở nên chân thực, sâu lắng. Người đọc không chỉ thấy rõ kỉ niệm về khung cảnh khu vườn của mẹ mà còn thể hiện tình yêu thương, sự biết ơn, kính trọng người mẹ đã tạo nên khu vườn, lưu giữ kí ức cho gia đình.

Câu 6. Tại sao nói, ngôn ngữ trong văn bản Về với khu vườn của mẹ là ngôn ngữ giàu tính biểu cảm, truyền cảm.

- Vì ngôn ngữ trong văn bản gợi lên được cảm xúc trân quý, biết ơn khu vườn của mẹ đã nâng niu, gìn giữ những kỉ niệm đẹp cho con cháu. Qua ngôn ngữ, tác giả không chỉ thuật lại câu chuyện mà còn truyền cảm xúc, khơi dậy sự đồng cảm và trân quý những giá trị nhỏ bé trong cuộc sống.

+ Điều này được thể hiện rõ qua các từ ngữ, câu văn thể hiện trực tiếp, cảm xúc tình cảm: tôi nghe lòng mình thật vui.Tôi thích về với khu vườn của mẹ. Dù ngoài kia có sóng gió bao nhiêu thì với tôi, vườn của mẹ vẫn là nơi bình yên nhất...

Câu 7. Xác định cảm hứng chủ đạo của văn bản.

- Sự nhớ nhung, biết ơn, trân trọng của tác giả đối với khu vườn của mẹ.

Câu 8. Nhận xét cái tôi của tác giả.

- Cái tôi yêu thiên nhiên, bình dị, trân trọng kỉ niệm gia đình

Câu 9. Đối với em, nơi nào được xem là bình yên nhất trong tâm hồn. Vì sao?