Đọc văn bản và trả lời những câu hỏi sau:

RAU CÀNG CUA (BÙI QUANG MINH)

Ký ức với tôi là những khoảnh khắc trong trẻo như ánh ban mai đang lăn trên mái tóc của cô bé cạnh nhà. Tôi may mắn khi cả tuổi thơ tuy nghèo khổ nhưng đủ đầy hơi ấm của mẹ và nét trượng nghĩa từ bố. Trong vô vàn những điều ấm áp của ngày xưa đó có lẽ điều để lại ấn tượng sâu sắc nhất trong tôi là cây Rau Càng Cua.

Hồi nhỏ xíu. Tôi là một cậu bé con tròn ỉn với đôi gò má phúm phím đầu chẻ bảy ba cổ điển và thích ngắm mưa rơi. Sau mỗi trận mưa nhìn ra chậu kiểng sẽ thấy từng đụm từng đụm rau càng cua con lúm phúm nhô lên. Thoạt đầu chỉ nhỏ li ti với hai lá mầm hình trái tim. Vậy mà chỉ độ tuần sau là chúng đã tầm 5cm và cứng cáp thấy rõ. Phần đầu có một cái vòi nhỏ vươn mình ra và bao bọc là những chiếc hạt nhỏ xinh.

Bố tôi nói chính những cái hạt nhỏ đó khi rớt xuống đất sẽ là xuất phát điểm của những cây con mới. Mà cũng lạ đời! Hễ thấy bụi cây nào um tùm xum xuê một chút ta tách ra mấy góc mang ghim đi trồng ở chỗ khác thì cứ xìu xìu không có sức sống. Vậy mà cứ để “cây dại sống đời cây dại” thì cây sống mãnh liệt lắm! Không những mọc từ đất thịt mà còn mọc ra từ đít chậu kẹt tường hay chỗ nào ẩm ướt một chút thì sức sống bỗng rạo rực. Cây bung bung từng đọt từng thân mập ú. Làm gì thì làm đến chừng ngó bộ thấy chúng đã xum xuê ngoài vườn tôi thường lon ton cắp rổ ra thu hoạch. Bố nói khi thu hoạch không nên nhổ cả gốc cây lẫn chùm rễ vì sẽ làm chết cây những lần sau không còn để hái. Thu hoạch thì nên dùng dao bén hay ngón tay bấm ngang thân, chỉ lấy phần non phần già giữ lại gầy tiếp cho những đợt sau. Tận hưởng thiên nhiên nhưng không tận diệt nó! […]

Những năm bao cấp khốn khổ hầu như nhà nào cũng thiếu đói. Rau Xà Lách người ta cũng bán đầy ngoài chợ chứng tỏ nó không quá đắt vậy mà có bữa nhà tôi còn không có tiền để mua. Vậy là nhà lại chọn rau Càng Cua để thay cho Xà Lách. Lấy rau này trộn giấm chua ngọt rắc tí đậu phộng rang lên trên. Vậy là cả nhà đã quây quần cùng nhau trong buổi chiều mưa rả rít. Nồi cơm nóng, tộ cá rô kho tiêu cay nồng và thau càng cua trộn chua ngọt. Đời còn gì sung sướng bằng… Thời thế nổi trôi – cuộc đời có những bước ngoặt đến ngỡ ngàng. Giờ mấy món cùn cùn lại nối đuôi nhau vào nhà hàng. Đi cùng con trai đi dự một đám cưới sang trọng. Bé nó chỉ vào menu trên bàn ý hỏi sao lại có món Càng Cua dầu giấm thịt bò “Bố! Cái cây xanh lè xanh lét này nhà mình mọc đầy…có ăn bao giờ đâu Bố?”. Thiệt tình thì tôi cũng không biết cắt nghĩa như thế nào cho bé hiểu. Có lẽ đến một lúc nào đó cái gu ẩm thực của người đã thay đổi. Có lúc thèm đến quay quắt những món bình dân như thế này!

Mấy bữa nay nắng rát cả mặt thèm lắm một cơn mưa dại để thổi mát lòng người cùng cảnh vật. Ngó ra ngoài vườn thấy mấy nhúm Rau Càng Cua cũng thiếu nước dẫn đến héo queo. Tôi lại lăng xa lăng xăng xách vài gàu nước ra tưới. Con trai nhìn theo ngơ ngác hỏi: Bố ơi! Bố trồng rau xanh lè xanh lét này để bán lại cho nhà hàng ạ? Tự nhiên thấy cổ họng đắng chát. Ôi! Cuộc sống có những điều gần gũi mà mãi chúng mình đã lãng quên …

(Nguồn: https://tanvanhay.vn/)

Câu 1. Theo văn bản, bố của tác giả đã dặn dò những gì khi thu hoạch rau càng cua?

Câu 2: Xác định đề tài của văn bản.

Câu 3. Chỉ ra yếu tố tự sự, yếu tố trữ tình và tác dụng của việc kết hợp hai yếu tố trong đoạn văn sau: “Những năm bao cấp khốn khổ hầu như nhà nào cũng thiếu đói.(1) Rau Xà Lách người ta cũng bán đầy ngoài chợ chứng tỏ nó không quá đắt vậy mà có bữa nhà tôi còn không có tiền để mua.(2) Vậy là nhà lại chọn rau Càng Cua để thay cho Xà Lách.(3) Lấy rau này trộn giấm chua ngọt rắc tí đậu phộng rang lên trên. (4) Vậy là cả nhà đã quây quần cùng nhau trong buổi chiều mưa rả rít.(5) Nồi cơm nóng, tộ cá rô kho tiêu cay nồng và thau càng cua trộn chua ngọt.(6) Đời còn gì sung sướng bằng…”(7)

Câu 4: Phân tích sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình được thể hiện trong văn bản?

Câu 5.Chỉ ra và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ trong câu “Nồi cơm nóng, tộ cá rô kho tiêu cay nồng và thau càng cua trộn chua ngọt. Đời còn gì sung sướng bằng…”

Câu 6. Tại sao nói, ngôn ngữ trong văn bản Rau càng cua là ngôn ngữ giàu tính biểu cảm, truyền cảm.

Câu 7. Xác định cảm hứng chủ đạo của văn bản.

Câu 8. Nhận xét cái tôi của tác giả.

GỢI Ý ĐÁP ÁN:

Câu 1. Theo văn bản, bố của tác giả đã dặn dò những gì khi thu hoạch rau càng cua?

- Bố tác giả dặn dò: Thu hoạch thì nên dùng dao bén hay ngón tay bấm ngang thân, chỉ lấy phần non phần già giữ lại gầy tiếp cho những đợt sau. Tận hưởng thiên nhiên nhưng không tận diệt nó! […]

Câu 2: Xác định đề tài của văn bản.

- Tuổi thơ/ gia đình/ kỉ niệm

Câu 3. Chỉ ra yếu tố tự sự, yếu tố trữ tình và tác dụng của việc kết hợp hai yếu tố trong đoạn văn sau: “Những năm bao cấp khốn khổ hầu như nhà nào cũng thiếu đói.(1) Rau Xà Lách người ta cũng bán đầy ngoài chợ chứng tỏ nó không quá đắt vậy mà có bữa nhà tôi còn không có tiền để mua.(2) Vậy là nhà lại chọn rau Càng Cua để thay cho Xà Lách.(3) Lấy rau này trộn giấm chua ngọt rắc tí đậu phộng rang lên trên. (4) Vậy là cả nhà đã quây quần cùng nhau trong buổi chiều mưa rả rít.(5) Nồi cơm nóng, tộ cá rô kho tiêu cay nồng và thau càng cua trộn chua ngọt.(6) Đời còn gì sung sướng bằng…”(7)

- Tự sự: 1,2,3,4,5,6,7

- Trữ tình: 7

- Tác dụng: Vừa tái hiện lại cảnh thiếu đói trong thời bao cấp, phải thay rau xà lách bằng rau càng cua, cảnh gia đình vui vẻ trong bữa cơm gia đình, vừa thể hiện cảm xúc, tình cảm vui sướng, yêu thương, biết ơn khi hoài niệm về bữa cơm gia đình của tác giả.  

Câu 4: Phân tích sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình được thể hiện trong văn bản?

- Yếu tố tự sự:

+ Hồi nhỏ nhìn cây rau càng cua mọc sau mưa, nghe lời dặn của bố khi thu hoạch.

+ Kể lại bữa cơm gia đình ấm áp thời bao cấp thiếu thốn.

+ Kể chuyện hiện tại, tác giả cùng con trai đi dự tiệc cưới và cảm xúc bất chợt thèm món rau càng cua.

- Yếu tố trữ tình:

+ Biết ơn, trân trọng lời dạy bảo của bố về cách chăm sóc rau càng cua.

+ Sung sướng, hạnh phúc khi nghĩ về bữa cơm gia đình bình dị mà ấm áp thời bao cấp

+ Buồn, tự trách vì khi trưởng thành đã lãng quên những kí ức tuổi thơ.

Tác dụng: Việc kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình giúp văn bản “Rau càng cua” trở nên chân thực mà sâu lắng. Người đọc không chỉ thấy một câu chuyện tuổi thơ bình dị, gắn liền với món rau càng cua, mà còn cảm nhận được tình yêu thương, sự biết ơn cha mẹ, niềm trân trọng thiên nhiên và nỗi hoài niệm về quá khứ của người viết.

Câu 5.Chỉ ra và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ trong câu “Nồi cơm nóng, tộ cá rô kho tiêu cay nồng và thau càng cua trộn chua ngọt. Đời còn gì sung sướng bằng…”

- Biện pháp tu từ: Liệt kê : “nồi cơm nóng, tộ cá rô kho tiêu cay nồng và thau càng cua trộn chua ngọt”

- Tác dụng: Làm rõ khung cảnh bữa cơm gia đình bình dị, chan chứa yêu thương; thể hiện niềm hạnh phúc, hoài niệm về kí ức bữa cơm gia đình. Tăng sức gợi hình, gợi cảm, tăng hiệu quả cho sự diễn đạt.

Câu 6. Tại sao nói, ngôn ngữ trong văn bản Rau càng cua là ngôn ngữ giàu tính biểu cảm, truyền cảm.

- Vì ngôn ngữ trong văn bản gợi lên được cảm xúc nhớ nhung, biết ơn về những kỉ niệm gắn liền với món rau càng cua, vừa xen lẫn cảm xúc tự trách vì đã lãng quên kí ức đẹp đẽ này. Qua ngôn ngữ, tác giả không chỉ kể chuyện mà còn truyền cảm xúc, khơi dậy sự đồng cảm và trân quý những giá trị nhỏ bé trong cuộc sống.

+ Điều này được thể hiện rõ qua các từ ngữ, câu văn thể hiện trực tiếp, cảm xúc tình cảm: “Đời còn gì sung sướng bằng./Tự nhiên thấy cổ họng đắng chát. Ôi! Cuộc sống có những điều gần gũi mà mãi chúng mình đã lãng quên …”

Câu 7. Xác định cảm hứng chủ đạo của văn bản.

- Nỗi nhớ nhung, biết ơn, trân quý món ăn rau càng cua trong bữa cơm gia đình đầy ấm áp.

Câu 8. Nhận xét cái tôi của tác giả.

- Cái tôi của tác giả là một cái tôi nhạy cảm, chan chứa yêu thương, biết trân trọng thiên nhiên, gia đình và những ký ức nhỏ bé của đời sống.