Phần

Câu

Nội dung

Điểm

I

ĐỌC HIỂU

6,0

1

A

0.5

2

C

0.5

3

B

0.5

4

D

0.5

5

A

0.5

6

D

0.5

7

C

0.5

8

Nội dung khái quát: Truyện thần thoại “Ông Trời” nói về nhân vật Ông Trời có công sáng tạo ra mọi thứ, có quyền phép vô song. Truyện cũng đi vào lí giải nguồn gốc, đặc điểm của một số hiện tượng tự nhiên, đồng thời miêu tả sinh hoạt chốn thiên đình.  

0.5

9

Cụm từ “đạo Trời” được nói tới trong truyện có thể hiểu là: Đó là sự thưởng phạt công bằng, phân minh của ông Trời đối với mọi hành động của con người ở cõi nhân gian.

1.0

10

Thí sinh tự do bày tỏ quan điểm, miễn là có luận giải hợp lí. Tham khảo:

- Ngày nay, do sự phát triển của khoa học kĩ thuật, người ta biết được rằng không hề tồn tại một ông Trời nào cả.

- Tuy vậy, theo tâm lí và tín ngưỡng dân gian đã in sâu trong tâm trí từ bao đời, nhân dân ta vẫn tin có “đạo Trời”, tức là vẫn có một quy luật chi phối tất cả, khiến cho “ác giả thì ác báo”, “ở hiền thì gặp lành”, “gieo nhân nào gặt quả đó”…

- Niềm tin về sự có mặt của một ông Trời là cần thiết để cho con người biết sợ trước cái xấu, biết hướng thiện, nhưng với điều kiện niềm tin đó không mù quáng, không dẫn tới sự phó thác cho trời, sự mê tín dị đoan.

1.0

II

VIẾT

4,0

a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận văn học

0,25

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về mặt nghệ thuật của truyện thần thoại “Ông Trời”.

0,5

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

HS có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một số gợi ý:

I. MỞ BÀI

- Giới thiệu truyện kể: “Ông Trời” là một truyện thần thoại đặc sắc trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, thuộc nhóm thần thoại suy nguyên.

- Nêu nội dung khái quát cần phân tích, đánh giá: Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng đi vào phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của truyện thần thoại “Ông Trời”.

II. THÂN BÀI

1. Tóm tắt cốt truyện: Truyện thần thoại “Ông Trời” kể về một vị thần tối cao, đó chính là ông Trời, hay còn gọi là Ngọc Hoàng. Ông Trời là vị thần sáng tạo ra muôn loài, ban phúc giáng họa, thưởng phạt phân minh đối với mọi hành động xấu, tốt của con người ở thế gian. Truyện cũng đi vào miêu tả nơi ở của ông Trời và các buổi thiết triều mà ông Trời và các quan thiên đình cùng tham dự để bàn công việc.

2. Xác định và phân tích, đánh giá về chủ đề:

a. Xác định chủ đề: Truyện thần thoại “Ông Trời” thể hiện nhận thức và khát vọng của người xưa trong việc lí giải nguồn gốc và đặc điểm của các hiện tượng tự nhiên. Truyện cũng thể hiện niềm tin sơ khai của người xưa về sự tồn tại của một đấng tối cao luôn soi xét, thưởng phạt phân minh đối với mọi hành động của con người dưới trần gian.

b. Phân tích, đánh giá chủ đề:

- Chủ đề của truyện thần thoại “Ông Trời” thuộc mô típ quen thuộc như những truyện thần thoại suy nguyên khác của người Việt, ở đó, người xưa đi vào lí giải nguồn gốc, đặc điểm của vạn vật theo trí tưởng tượng và nhận thức sơ khai của mình về thế giới.

- Chủ đề của truyện cũng thể hiện niềm tin của người Việt cổ vào một đấng tối cao dù vô hình nhưng lại biết hết mọi sự ở trần gian, niềm tin về việc con người phải sống có đạo lí, lương thiện nếu không muốn bị ông Trời trừng phạt.

- Chủ đề của truyện thể hiện tính nhân văn: Ông Trời tuy có quyền ban phúc giáng họa, nhưng không phải tự do đưa ra quyết định, mà là căn cứ vào tính chất tốt – xấu trong hành động của con người nơi hạ giới.

2. Phân tích, đánh giá những nét đặc sắc về nghệ thuật:

a.Nghệ thuật xây dựng không gian, thời gian:

- Không gian và thời gian trong truyện thần thoại “Ông Trời” mang đặc trưng của thần thoại suy nguyên. Đó là không gian rộng lớn, bao gồm nhiều cõi, gắn với quá trình tạo lập vũ trụ và sáng tạo muôn loài của ông Trời. Thời gian là thời gian không xác định, mang tính vĩnh hằng.

- Không gian tập trung vào cõi Trời, nơi ông Trời, hay còn gọi là Ngọc Hoàng ngự trị, và từ đó xem xét và cai quản thế gian. Qua việc miêu tả không gian, ta thấy được quan điểm của người Việt xưa về cõi Trời: đó là một không gian bao gồm nhiều tầng, với ông Trời ở tầng cao nhất. Việc miêu tả cung điện và các buổi thiết triều của Ngọc Hoàng cho thấy sự phản chiếu của sinh hoạt cõi người: Cung điện của Ngọc Hoàng giống như cung điện của vua ở hạ giới, và khung cảnh các buổi thiết triều, thành phần tham dự các buổi thiết triều cũng có nét tương tự. Điều này cho thấy tác giả dân gian đã hư cấu không gian thần thoại dựa trên sự hiểu biết của mình từ cõi hạ giới.

b. Xây dựng cốt truyện:

- Cốt truyện của truyện thần thoại “Ông Trời” xoay quanh ba vấn đề:

+ Nói về công việc sáng tạo ra vạn vật của ông Trời

+ Nói về vai trò của ông Trời trong việc thực thi công lí đối với trần gian

+ Nói về không gian nơi ông Trời ngự trị

- Việc mở rộng cốt truyện ra nhiều khía cạnh vừa tạo ra sự đa dạng về thông tin, vừa tạo sức hấp dẫn cho câu chuyện.

- Việc đưa vào cốt truyện những dòng bình luận về đạo Trời giúp thể hiện niềm tin của người xưa về một đấng tối cao luôn thực thi công lí ở đời. Nó cũng gửi gắm thông điệp rằng mọi hành động của con người đều không qua khỏi mắt Trời, từ đó, ngầm khuyên con người nên sống lương thiện, tử tế nếu không muốn bị Trời trừng phạt.

- Cốt truyện cũng xen vào một chi tiết rất đời thường, đó là việc ông Trời có vợ và ông Trời, bà Trời cũng có lúc cãi mắng nhau. Chi tiết này vừa giúp tác giả dân gian lí giải hiện tượng vừa mưa vừa nắng ở trần gian, vừa thể hiện sự hóm hỉnh, hài hước của người xưa.  

c. Xây dựng nhân vật:

- Nhân vật trung tâm của truyện thần thoại trên là ông Trời, được miêu tả với đặc trưng của nhân vật thần thoại suy nguyên: Là vị thần tối cao, có khả năng phi phàm, sáng tạo ra muôn loài.

- Nhân vật ông Trời còn được miêu tả với một nét đặc biệt: Đó không chỉ là vị thần sáng tạo, mà còn là vị thần thực thi công lí. Đây là vị thần vừa sáng tạo lại vừa cai quản đời sống nhân gian với tư cách là một vị vua. Ông Trời thấu suốt hết mọi việc ở trần gian, là vị thần cầm cân nảy mực, ban phúc giáng họa đối với mọi hành động của con người ở chốn hạ giới.

- Ông Trời ngoài đặc điểm siêu nhiên của một vị thần, cũng đã được miêu tả với những tình tiết rất đời thường: cũng có vợ, vợ chồng cũng có lúc cãi vã, ông Trời cũng có lúc nóng giận. Ông Trời cũng ở trong cung điện, cũng mặc trang phục, thiết triều, ngồi ngai vàng như một ông vua dưới hạ giới. Chi tiết này khiến cho ông Trởi trở nên gần gũi với con người.

- Ông Trời cũng gần gũi với con người ở tấm lòng nhân đức, phân minh, thưởng phạt không bỏ ai, nhất nhất đều hành xử công bằng, ra quyết định dựa trên công hay tội của người dưới hạ giới.

III. KẾT BÀI

- Khẳng định khái quát những nét đặc sắc về chủ đề và nghệ thuật của truyện: Truyện thần thoại “Ông Trời” là một câu chuyện đặc sắc trong kho tàng thần thoại Việt Nam. Truyện còn rất thành công về mặt nghệ thuật như việc xây dựng không gian và thời gian, xây dựng cốt truyện hấp dẫn, nhân vật sinh động, gần gũi, gây ấn tượng mạnh đối với người đọc.

- Nêu ý nghĩa của truyện kể đối với bản thân và người đọc: Truyện thần thoại “Ông Trời” giúp chúng ta hiểu hơn về tâm hồn và trí tuệ của người xưa; giúp chúng ta biết sống tử tế, lương thiện hơn để hợp với đạo Trời, nếu không muốn bị trừng phạt.

2.5

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

0,25

e. Sáng tạo: Bài viết có giọng điệu riêng; cách diễn đạt sáng tạo, văn phong trôi chảy.

0,5

Tổng điểm

10.0