BÀI 9: KHÁM PHÁ TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI (Văn bản thông tin)
Văn bản Khuôn đúc đồng Cổ Loa: “nỏ thần” không chỉ là truyền thuyết
Câu 1 (trang 91 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Xác định các thông tin chính của văn bản. Văn bản đã sử dụng (những) kiểu bố cục nào để trình bày thông tin?
Gợi ý:
Các thông tin chính của VB:
– Nhà trưng bày khu di tích Cổ Loa … trong tiến trình lịch sử dân tộc: Giới thiệu khái quát về nơi trưng bày bộ sưu tập khuôn đúc mũi tên và lao đồng Cổ Loa.
– Những bảo vật này được phát hiện … viết là “人”, tạm dịch là “Người”: Giới thiệu hoàn cảnh phát hiện bộ sưu tập và mô tả chi tiết một số hiện vật trong bộ sưu tập khuôn đúc mũi tên và lao đồng Cổ Loa.
– Ông Hoàng Công Huy … được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật Quốc gia theo Quyết định số 2283/QĐ-TTg: Trình bày dữ liệu cho thấy giá trị của bộ sưu tập khuôn đúc đồng Cổ Loa.
– Hàng nghìn di vật mũi tên đồng … cùng lúc nhiều mũi tên là có thật: Khẳng định sự tồn tại có thật của “nỏ thần” trong lịch sử.
VB đã sử dụng kiểu bố cục sau: trật tự logic, cụ thể như sau:
– Phân loại đối tượng: Miêu tả hiện trạng của di tích lò đúc và mười một mang khuôn đúc bằng đá.
– Quan hệ nhân quả: Giới thiệu về hiện trạng, giá trị của bộ sưu tập khuôn đúc mũi tên và lao đồng ở Cổ Loa để khẳng định về sự tồn tại có thật của “nỏ thần” trong lịch sử.
Câu 2 (trang 91 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Trong các thông tin chính của văn bản, người viết chọn (những) thông tin nào để trình bày chi tiết? Từ đó, nhận xét về cách chọn lọc thông tin của văn bản.
Gợi ý:
Người viết chọn trình bày những thông tin miêu tả chi tiết về hình dáng, hiện trạng và giá trị của bộ sưu tập khuôn đúc mũi tên và lao đồng Cổ Loa à Lí do chọn lựa: Cung cấp chứng tích vật chất về sự hiện diện của “nỏ thần” trong lịch sử, tiến đến khẳng định “nỏ thần” là có thật, chứ không phải chỉ có trong truyền thuyết.
Câu 3 (trang 91 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Xác định loại dữ liệu được sử dụng trong phần văn bản: “Ông Hoàng Công Huy - lãnh đạo Ban Quản lí Khu di tích Cổ Loa ... Bảo vật quốc gia theo Quyết định số 2283/QĐ-TTg”. Loại dữ liệu ấy giữ vai trò gì trong việc thể hiện thông tin chính của văn bản?
Gợi ý: Loại dữ liệu được sử dụng trong đoạn văn:
– Nội dung phỏng vấn ông Hoàng Công Huy – lãnh đạo Ban Quản lí Khu di tích Cổ Loa: Dữ liệu thể hiện ý kiến cá nhân của ông Hoàng Công Huy về giá trị của bộ sưu tập khuôn đúc đồng Cổ Loa, đây người đang trực tiếp chịu trách nhiệm quản lí, bảo tồn bộ sưu tập. Đây cũng là dữ liệu được thu thập trực tiếp bởi người thực hiện bài viết (HS lưu ý: Nếu trong ý kiến của mình, người phỏng vấn phân tích, tổng hợp những nghiên cứu có trước về giá trị của bộ sưu tập khuôn đúc đồng thì nội dung phỏng vấn này có thể được xem là dữ liệu thứ cấp. Nếu đây là những nhận định, đánh giá riêng của cá nhân người phỏng vấn về giá trị của bộ sưu tập thì đây được xem là dữ liệu sơ cấp).
– Quyết định số 2283/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc công nhận khuôn đúc đồng Cổ Loa là Bảo vật Quốc gia: dữ liệu sơ cấp.
- Vai trò của dữ liệu trong việc thể hiện thông tin chính của VB: Tăng tính thuyết phục, độ tin cậy của thông tin chính (giá trị của bộ sưu tập khuôn đúc đồng Cổ Loa).
Câu 4 (trang 91 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Hãy đánh giá về tính mới mẻ, cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu, thông tin được trình bày trong văn bản.
Gợi ý:
- Dữ liệu mới mẻ, cập nhật vì bộ sưu tập khuôn đúc mũi tên và lao đồng ở Cổ Loa là những di vật được phát hiện mới nhất (2004 – 2007) trong số những chứng tích được tìm thấy liên quan đến kĩ thuật đúc đồng của người Việt ở giai đoạn Cổ Loa – thời kì An Dương Vương (hai hiện tượng khảo cổ học có liên quan được phát hiện trước đó là kho mũi tên đồng ở Cầu Vực (1959) và trống đồng, lưỡi cày đồng ở Mả Tre (1982)).
- Dữ liệu, thông tin có độ tin cậy cao vì được trích xuất từ nhà trưng bày khu di tích Cổ Loa và một số nhận định do ông Hoàng Công Huy – lãnh đạo Ban Quản lí Khu di tích Cổ Loa cung cấp cùng với Quyết định số 2283/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ công nhận bộ sưu tập khuôn đúc Cổ Loa là Bảo vật Quốc gia.
- Những hiện vật liên quan đến khuôn đúc đồng Cổ Loa đều có được trưng bày tại Khu di tích Cổ Loa (huyện Đông Anh, Hà Nội).
Câu 5 (trang 91 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): So sánh hiệu quả biểu đạt của văn bản trong hai trường hợp: có sử dụng hình minh họa (Hình 3) và không sử dụng hình ảnh.
Gợi ý:
– Trường hợp VB sử dụng hình minh hoạ (Hình 3): Người đọc hiểu rõ khái niệm mang khuôn đúc, hình dung rõ hơn về mang khuôn đúc mũi tên ba cạnh và mang đúc mũi lao hình cánh én. Hình ảnh minh hoạ này cũng giúp người đọc hình dung rõ hơn về cách người viết mô tả các bộ phận của khuôn đúc và cách người dân Âu Lạc đúc mũi tên đồng.
– Trường hợp VB không sử dụng hình minh hoạ (Hình 3): Người đọc rất khó hình dung và hiểu rõ những nội dung được trình bày trong phần VB: “Trong số mười một mang khuôn đúc bằng đá được tìm thấy … ráp vào nhau sẽ tạo thành một sự trùng khít lí tưởng”.
Câu 6 (trang 92 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Qua văn bản, người viết đã thể hiện thái độ như thế nào đối với văn hóa dân tộc? Thái độ ấy gợi cho bạn (những) suy nghĩ gì?
Gợi ý:
Qua VB, người viết thể hiện những thái độ sau: Khẳng định sự tồn tại có thật của “nỏ thần” trong lịch sử – giai đoạn Cổ Loa, thời kì vua An Dương Vương đóng đô ở Cổ Loa và nhà nước Âu Lạc; tự hào về trình độ kĩ thuật và tư duy bậc thầy của các nghệ nhân luyện kim thời Việt cổ.
